Ikona Zmartwychwstania

Z pAmIęTnIkA nIeGrZeCzNeGo AnIołkA

Ikona Zmartwychwstania

W tradycji bizantyjskiej istnieją dwa typy ikon, które mówią o zmartwychwstaniu Chrystusa. Pierwszy to zstąpienie Chrystusa do Otchłani, aby wyprowadzić zmarłych. Druga, to ikona przedstawiająca kobiety idące do grobu, aby namaścić ciało Jezusa. W obu jednak przypadkach centralnym wydarzeniem jest Zmartwychwstanie.
Ikona zstąpienia do Otchłani może przedstawiać Chrystusa z krzyżem wspartym na ramieniu lub bez krzyża, zawsze jednak występuje gest wyciągniętej ręki do pierwszych rodziców – Adama i Ewy. U stóp Chrystusa widać świat piekielny.

Krzyż
Chrystus ubrany jest w białe szaty. Trzyma krzyż. Ale krzyż nie jest na ikonie symbolem śmierci, ale jest kluczem zbawienia i odkupienia. Chrystus nie jest zatem ukazany jako skazaniec, ale jako Zwycięzca i Wyzwoliciel tych, którzy są skazani. Jezus ukazuje to, chwytając dłoń Adama. Przez niego przyszedł na ziemię. Nie znajdując Adama na ziemi, schodzi szukając go do Szeolu.
Apokryf opowiada, że kiedy w raju rozmawiał Enoch i Eliasz ze świętymi, zbliżył się do nich pewien człowiek o przepięknym obliczu, który niósł krzyż. Kim jesteś? – zapytali wszyscy, widząc go. I czemu niesiesz na ramionach znak krzyża? Dobrze, że pytanie, gdyż byłem złodziejem i popełniłem na ziemi wiele przestępstw. Żydzi mnie ukrzyżowali z Jezusem, szczęśliwie, że mogę być świadkiem rzeczy wspaniałych, które stały się udziałem stworzenia w momencie Jego ukrzyżowania i śmierci. Wierząc i wyznając, że On jest Stwórcą wszystkich rzeczy i wszechpotężnym Królem, prosiłem Go, mówiąc: Wspomnij na mnie, Panie, kiedy będziesz w swoim królestwie! Słysząc moje wołanie, odpowiedział mi natychmiast: Zaprawdę powiadam ci, dziś ze mną będziesz w raju. A ponieważ anioł, który trzyma straż, nie wpuściłby Cię do środka, okaż mu ten znak krzyża i powiedz: Posłał mnie Jezus Chrystus, Syn Boży, który został teraz ukrzyżowany.(Wspomnienia Nikodema – Apokryfy Nowego Testamentu)
U stóp Chrystusa widać wyważone drzwi do piekieł. Na pierwszym planie z prawej i lewej stronie znajdują się Adam i Ewa. Matka rodzaju ludzkiego ubrana jest na czerwono – symbol człowieczeństwa, ona bowiem jest matką żyjących. Za nimi pojawia się grupa sprawiedliwych. Niektórych z nich można łatwo zidentyfikować ze względu na sposób przedstawienia. Obok Adama stoi król Dawid (z brodą) oraz jego syn Salomon. Obaj noszą królewskie szaty. Za nimi stoją Jan Chrzciciel oraz prorok Daniel, z charakterystycznym nakryciem głowy. Za Ewą znajduje się Mojżesz z tablicami dekalogu, Jonasz i inni prorocy, którzy przebywali w Szeolu ze zmarłymi.
U stóp Chrystusa otwiera się czeluść Hadesu, czarna otchłań, bardzo podobna do tej, którą znaleźć można na ikonie Bożego Narodzenia.
W tle ikony pojawiają się góry, aby w ten sposób jeszcze wzmocnić głębię Hadesu. Góry są także symbolem solidności fundamentu wiary chrześcijan. Góra z lewej strony rozdziela się na trzy szczyty, z których środkowy wychyla się ku górze z prawej strony. Ten wychylony szczyt oznacza drugą Osobę Trójcy – Jezusa, który zgodził się przyjąć ludzkie ciało, aby dokonać odkupienia rodzaju ludzkiego. Góra z prawej strony ma tylko dwa szczyty. To także symbol Chrystusa, w którym współistnieje natura Boska i ludzka.
Ceremonie niedzieli paschalnej w świątyniach prawosławnych zaczynają się bardzo wcześnie. Świątynię wypełnia mrok. Jedyne światło pochodzi od lampy, która zawsze jest zapalona w świątyni, w prezbiterium. Można usłyszeć głos kantorów, którzy prowadzą liturgię. Główny celebrans wchodzi do prezbiterium, zapala świecę od palącej się lampy, następnie zajmuje miejsce przed ikonostasem i intonuje śpiew: Przyjdźcie i przyjmijcie światło ze Światłości i oddajcie chwałę Chrystusowi Zmartwychwstałemu.
Wszyscy zapalają świece, tworzona jest procesja, która wychodzi ze świątyni. Drzwi zostają zamknięte. Czasem w pobliżu świątyni, czasem dalej, odczytuje się Ewangelię Mateusza o tym, jak o świcie udała się Maria Magdalena i druga Maria do grobu, kończąc czytanie na ukazaniu się im Chrystusa Zmartwychwstałego. Po odczytaniu Ewangelii główny celebrans podchodzi do zamkniętych drzwi świątyni i uderza w nie krzyżem, który trzyma w ręku. Rozkazującym głosem mówi: Bramy, podnieście swe szczyty, unieście się odwieczne podwoje, aby mógł wkroczyć Król chwały! Ktoś, najczęściej zakrystianin lub jakiś kleryk, który został w świątyni, pyta: Kim jest ten Król chwały? A celebrans odpowiada: Pan dzielny i potężny, Pan potężny w boju! I powtarza: otwórzcie się! Ze środka znów słychać głos, pełen drżenia, ponownie pytając: Kto jest tym Królem chwały? Za trzecim razem, celebrans ponownie uderza krzyżem w drzwi, które się otwierają. Świątynia jest wypełniona światłem, pełna aromatu kadzideł o najbogatszym zapachu. W ten sposób wiernym przybliża się zstąpienie Chrystusa do piekieł. I to samo przedstawia ikona – pełen światła Chrystus zstępuje do otchłani, by rozświetlić mroki.
Chrystus zajmuje na ikonie centralne miejsce. W aureoli zawarty jest symbol krzyża z literami oznaczającymi imię Boga – Jestem, Który Jestem. Z dwóch stron widać anagramy IC XC – Jezus Chrystus. Ubrany na biało, symbol czystości i zwycięstwa. Jest to także symbol łaski, przemiany. Z jasności szat Chrystusa emanuje światło. Jego otoczenie zamienia się w jedną wielką aureolę lub też coś, co przypomina tęczówkę oka pełną kolorów – swoistą bramę duszy.
Biel szat jeszcze bardziej podkreśla przemienienie, jakie się dokonało. Jest to sama biel, którą widzieli Piotr, Jan i Jakub na górze Tabor, kiedy Jego szaty stały się lśniąco białe, jak żaden wytwórca sukna wybielić nie zdoła. (Mk 9,3)
U stóp Chrystusa widać wyłamane drzwi i porozrzucane w różne miejsca ich kłódki, zasuwy i klucze. Chrystus wchodzi jako człowiek, a zarazem Król chwały, rozświetlając mroki Hadesu. Chwyta rękę Adama, pierwszego rodzica, a następnie zwraca się do innych: Pójdźcie za mną wy wszyscy, którzy umarliście z powodu drzewa dotkniętego przez niego. Stało się, że pozwalam wam wrócić do życia przez drzewo krzyża. (apokryf – wspomnienia Nikodema).

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

drakonia.opx.pl