Ikona Wjazdu Chrystusa do Jerozolimy

Z pAmIęTnIkA nIeGrZeCzNeGo AnIołkA

Pierwsze świadectwa tego święta wywodzącego się z Jerozolimy spotykamy w Dzienniku podróży pątniczki Egerii, a zatem z lat 381 – 384.
W niedzielę, która otwiera tydzień paschalny, tutaj nazywany Wielkim Tygodniem, w niedzielę zatem, w ustalony tradycją sposób wzywa się wiernych do świątyni nazywanej Martyrium – nazywanej tak, ponieważ tam znajdowała się Golgota, to znaczy, miejsce ukrzyżowania, gdzie Pan cierpiał swoją mękę.
Po zakończeniu wszystkich celebracji w bazylice większej, jak to jest w zwyczaju, przed rozesłaniem archidiakon mówi głośno: „o siódmej godzinie (o 15.00) bądźmy wszyscy w Eleon.
Wszyscy szybko udają się do domów, aby się posilić i o ustalonej godzinie być w wyznaczonym kościele na wzgórzu Oliwnym, gdzie znajduje się grota, w której Pan przekazywał swoje nauki. O siódmej godzinie zatem wychodzi lud na wzgórze Oliwne do kościoła. Biskup zajmuje miejsce, intonowane są hymny i antyfony odpowiadające uroczystości i miejscu. Według tego samego kryterium dobiera się czytania liturgiczne.
Kiedy tylko rozpocznie się dziewiąta godziny (17:00), wznosząc hymny rusza się do Imbomon, gdzie miało miejsce wniebowstąpienie Pana Jezusa. Zajmuje się miejsca; cały lud, pod przewodnictwem biskupa, zostaje zachęcony do zajęcia miejsc siedzących. Tylko diakoni pozostają w postawie stojącej. Również tutaj intonowane są hymny i antyfony właściwe liturgii i miejscu, tak samo lektury, które objaśniane są przez modlitwy.
Kiedy wybija godzina jedenasta, odczytuje się fragment Ewangelii mówiący o dzieciach z gałązkami palmowymi, wychodzących na spotkanie Pana, które wołają: Błogosławiony, który przybywa w imię Pańskie.
Wszystkie dzieci będące na miejscu, nawet te, które jeszcze nie potrafią chodzić i są noszone na rękach przez rodziców, unoszą gałązki, niektórzy palmowe, inni oliwne; w takim orszaku towarzyszą biskupowi, jak kiedyś inne dzieci towarzyszyły Jezusowi.
Z góry ku miastu, przecinając ulice, z miasta do Anastazis (bazylika Zmartwychwstania), pieszo czyni się procesję. Uczestniczą także szlachetne panie (z zamożnych rodów) i znaczące osoby. Towarzyszą biskupowi, śpiewając i recytując psalmy. Procesja idzie powoli, aby nie było zmęczenia. Kiedy dociera się do miejsca zmartwychwstania, jest już wieczór. Zapala się pochodnie, odmawia modlitwę przed Krzyżem i lud zostaje rozesłany.
Od II wieku triumfalny wjazd Chrystusa do Jerozolimy jest celebrowany jako jedna z największych potwierdzeń mesjańskiej godności Chrystusa. W Dialogu z Tryfonem można przeczytać: Wjazd Jezusa do świątyni nie dokonał się w oparciu o władzę Chrystusa, ale jako znak dla ludzi, że On jest Mesjaszem (autor Justyn żył w II wieku, pochodził z rodziny pogańskiej, nawrócił się pod wpływem poznawania filozofii, stał się gorliwym apostołem).
Celebracja święta szybko wychodzi poza Jerozolimę. W VI wieku święto znane już jest na terenie Bizancjum, natomiast w Kościele zachodnim pierwsze informacje o nim pochodzą z wieku VII.
Ikonografia tego święta jest bardzo konserwatywna. Pierwsze ikony pochodzą już z IV wieku, później pojawiają się miniatury ewangeliczne syryjskie, czy inne z wieku VI zachowują w miarę jednolity schemat.

Ikona

Z lewej strony na samej górze pojawiają się dwa domy otoczone murem. Można mieć wrażenie, że znajdują się na szczycie góry, ale uważne wpatrzenie się w ikonę pozwala zauważyć, że są za górą. Brak perspektywy powoduje złudzenie dotyczące ich położenia. Te dwa domy symbolizują Beftage. W Ewangelii można przeczytać: Gdy przyszedł w pobliże Beftage, do góry zwanej Oliwną, wysłał dwóch spośród uczniów, mówiąc: Idźcie do wsi, która jest naprzeciwko, a wchodząc do niej znajdziecie oślę uwiązane, którego nikt jeszcze nie dosiadł. Odwiążcie je i przyprowadźcie tutaj. A gdyby was kto pytał: „Dlaczego odwiązujecie?, tak powiedzcie: Pan go potrzebuje. Wysłani poszli i znaleźli wszystko tak, jak im powiedział. A gdy odwiązywali oślę, zapytali ich jego właściciele: „Czemu odwiązujecie oślę?” Odpowiedzieli: „Pan go potrzebuje”. (Łk 19,29-34).
Święty Jan Chryzostom komentuje:
Czy nie uważacie za zbyt błahe tego wydarzenia? Kto może przekonać ludzi, prawdopodobnie ubogich, którzy żyli z trudu własnych rąk, aby pozwolili zabrać swoje bydlę – prawdopodobnie jedyną własność – nie sprzeciwiając się temu? Więcej, dlaczego mówię, nie sprzeciwiając się? Przecież, bez powiedzenia jednego słowa, a dokładniej poznawszy powód, milcząc i pozwalając na zabranie. Wierzę, że godnym podziwu jest ich przyzwolenie. Już nawet ze względu na brak sprzeciwu tylko, kiedy widzieli, że zabierane jest ich bydlę. A także dlatego, że kiedy poznali powód, chociaż nie zobaczyli samego Pana, a tylko Jego uczniów, wyrazili zgodę.

Dwaj uczniowie zaprowadzili oślę do Pana Jezusa, przykryli je swoimi pelerynami, przygotowując w ten sposób miejsce dla Chrystusa. Było to wypełnieniem proroctwa Zachariasza. Oto nasz Król, cierpliwy i cichy, siedzący na osiołku, spieszy, by cierpieć swoją mękę i tak odkupić nasze grzechy – mówi św. Roman (bizantyjski twórca hymnów liturgicznych). „Słowo” zostało posadzone na oślęciu, ponieważ chce zbawić byty rozumne. Mógłby być niesiony przez Cherubów, pochwycony jak Eliasz w rydwanie ognia ku niebu, bogaty przez boską naturę stał się ubogim, słabym z własnej woli, chociaż potrafił umacniać wszystkich. Błogosławiony, który idzie, by wyzwolić Adama.
Osioł na ikonie idzie dumnie wyprostowany, ponieważ niesie tego, który wypełnia aż dwa proroctwa, jak mówi św. Jan Chryzostom. Jednocześnie osioł reprezentuje to wszystko, co można zamknąć w słowie instynkt. Życie, które rozwija się na płaszczyźnie ziemskiej i zmysłowej. Duch panuje nad materią, „dosiada materii”, która winna się mu podporządkować, jak Chrystus dosiada osła, który jest mu całkowicie podporządkowany.

Wzgórze, które widać z lewej strony, to góra Oliwna. Stamtąd Jezus rusza do Jerozolimy. Góra ta ma jednak znaczenie symboliczne. Kończy się dwoma szczytami, co wskazuje na Chrystusa, który łączy w sobie dwie natury – boską i ludzką. Patrząc, kontemplując ikonę, można zauważyć, że góra ta znajduje się naprzeciw Jerozolimy, miasta za murami. Chrystus na ikonie patrzy w kierunku świętego miasta, ale Jego ciało jest zwrócone ku górze, ku apostołom, ku ludowi nowego przymierza. Dwaj pierwsi apostołowie wykonują gest błogosławieństwa właściwy kapłanom.
U stóp góry otwiera się grota, z której zdają się wychodzić, idąc za Chrystusem, apostołowie. Wskazuje ona na grotę, w której Jezus nauczał – według Dziennika Egerii. Według tradycji to tutaj apostołowie zostali wprowadzeni przez Chrystusa w tajemnice wielkiego tygodnia. Grota jest ciemna, symbolizuje mrok. Apostołowie należeli do ludu, który kroczył w ciemnościach, ale ujrzał światło. Są nowym ludem.

Centralnie na ikonie przedstawiony jest Chrystus. Nad Nim widać palmę, z której chłopcy ułamują gałązki. W Jerozolimie jeszcze w IV wieku istniała tradycja, że dzieci wybierały palmę, z której pochodziły gałązki, które ułamywano na święto. Niemniej jednak, pojawienie się palmy na ikonie ma nie tylko odniesienie do tradycji – ma także wymiar symboliczny. Izajasz mówi: Wyrośnie różdżka z pnia Jessego, wypuści się odrośl z jego korzeni. I spocznie na niej Duch Pański, duch mądrości i rozumu, duch rady i męstwa, duch wiedzy i bojaźni Pańskiej. Owego dnia to się stanie: Korzeń Jessego stać będzie na znak dla narodów. Pan podniesie po raz drugi rękę, aby wykupić Resztę swego ludu… (Iz 11,1-2.10-11). Palma jest obrazem Chrystusa, wypełnia pustkę między Bożą górą (boskością) a miastem (ludzkość). Tylko Chrystus nad głową ma aureolę. Tylko On jest święty – Jestem, Który Jestem. Purpura i królewska tunika, błękitny płaszcz zdobiony złotem, są symbolem Jego majestatu – człowieczeństwo (purpura) przepełnione jest boskością (błękitno – złoty płaszcz). W ręku trzyma zwinięty rulon – dłużny zapis naszych win, świadczący przeciwko nam.
Chrystus siedzący na oślęciu przyjmuje nienaturalną pozę. Można odnieść wrażenie, że zasiada na tronie, którego oparcie stanowi Jerozolima. Jego spojrzenie, pełne smutku, zwraca się ku miastu i ku ludowi, który z palmowymi gałązkami przyjmuje Go radośnie.

Niedziela palmowa jest świętem dzieci. One nie pytają, kim jest Jezus. One wołają z radością: Hosanna Synowi Dawidowemu!, budząc tym samym złość uczonych w Piśmie i faryzeuszy. Dlatego można je dostrzec na ikonie.

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

drakonia.opx.pl