Budowa komórki

Z pAmIęTnIkA nIeGrZeCzNeGo AnIołkA

Jądro
Budowa:

- ma średnicę 5-25 mikro m
- jest otoczone podwójną błoną jądrową; w błonie tej występują pory
- wewnętrzną stronę błony wyściela blaszka jądrowa, złożona z włóknistych białek
- w jądrze można wyróżnić nukleoplazmę (kariolimfę, zawierającą mniej lub bardziej skondensowaną chromatynę) i jąderko (lub jąderka)
- zawiera większość DNA komórki

Funkcje:
- odgrywa nadrzędną rolę w komórce
- warunkuje i reguluje metabolizm
- uczestniczy w podziałach komórkowych
- przechowuje większość informacji genetycznej
- jąderko uczestniczy w składaniu rybosomów

Cytoplazma
Budowa:
- wodnista ciecz zawierająca składniki pokarmowe i produkty końcowe materii, jony, koenzymy i wiele enzymów
- zawiera rybosomy i inne niewielkie ciała

Funkcje:
- ośrodek zachodzenia reakcji
- metabolicznych umożliwia dyfuzyjny transport substancji

Mitochondria
Budowa:
- ma średnicę 0.2-1 mikro długość przeważnie 2-10 mikro m
- są otoczone podwójną błoną lipidowobiałkową
- błona zewnętrzna jest gładka, a błona wewnętrzna pofałdowana w tzw. grzebienie mitochondrialne, znacznie zwiększające jej powierzchnię
- wnętrze wypełnia matriks- bezpostaciowa substancja, zawierająca dużą ilość białek, głównie enzymatycznych, oraz rybosomy podobne do bakteryjnych
- zawierają pozajądrowy DNA, przeważnie kolisty, podobny do DNA bakterii

Funkcje:
- biorą udział w procesie oddychania komórkowego: są centrami energetycznymi komórki, wytwarzającymi energię dla jej funkcjonowania
- uczestniczą w niektórych procesach syntezy (np. porfiryn)

Plastydy
Budowa:
- mają średnicę około 2-6 mikro m
- są otoczone podwójną błoną lipidowobiałkową
- wnętrze często przenika system błon, obecne są rybosomy podobne do bakteryjnych
- przeważnie zawierają barwniki ( np. chlorofile,karotenoidy)
- zawierają pozajądrowy DNA, przeważnie kolisty, podobny do DNA bakterii
- występują w komórkach wszystkich fototrofów , m.in. u roślin wyższych
- istnieją w kilku formach podstawową są chloroplasty

Funkcje:
- związane z fotosyntezą, jej produktami i barwnikami

Aparat Golgiego
Budowa:
- złożony jest z diktiosomów (niekiedy występuje tylko jeden diktiosom)
- diktiosomy rozproszone są w cytoplazmie (np. u roślin) lub skupione przy jądrze
- diktiosom składa się na ogół z 2-7 (czasem z 20 i więcej) ułożonych na sobie (lecz
rozłączonych) spłaszczonych, błoniastych cystern, otoczonych drobnymi
- pęcherzykami oraz z niedużych wakuoli cysterny są ograniczone pojedynczymi błonami lipidowo-białkowymi
- grubość pojedynczej cysterny jest równa około 30nm, odstęp między cysternami ok. 30 nm, a grubość diktiosomu to 0,2- 1,2 mikro m
- wewnętrzne części diktiosomu stykają się szorstką siateczką śródplazmatyczną, zewnętrzne przemieniają się w oddzielne pęcherzyki, zawierające różne substancje.

Funkcje:
- gromadzenie, segregowanie i ostateczna modyfikacja produktu białkowego, przed wydzieleniem go przez komórkę na zewnątrz
- formowanie fragmentów błon przeznaczonych do wbudowania w plazmolemę
- synteza glikoprotein pokrywających powierzchnię komórek zwierzęcych
- synteza wielocukrów wchodzących w skład ściany komórek roślin

Rybosomy
Budowa:
- asymetryczne nieobłonione struktury o średnicy ok. 25-30nm, zbudowane z dwóch podjednostek, mniejszej i większej, połączonych jonami magnezu
- w 40-60% zbudowane są z rybosomowego RNA (rRNA), a ponadto z szeregu białek zasadowych
- występują na zewnętrznej błonie jądrowej, na retikulum szorstkim oraz luźno w cytoplaźmie

Funkcje:
- uczestniczą w syntezie białka (wówczas zorganizowane są polirybosomy - szereg rybosomów "nanizanych" na informacyjny kwas rybonukleinowy- mRNA

Wodniczki (wakuole)
Budowa:
- wydzielony obszar cytoplazmy otoczony pojedynczą błoną lipidowo-białkową
- u roślin wodniczka niekiedy jest jedna, duża, centralnie położona w komórce
- zawiera tzw. sok wakuolarny (wodny roztwór różnych związków chemicznych)
- może zawierać wtrącenia, np. ziarna barwników, kryształy szczawianu wapnia itp.
- jej błona białkowo-lipidowa zwana jest tonoplastem
- u licznych protistów i zwierząt występują okresowo nieduże wodniczki trawienne
- zawierają one enzymy trawienne pochodzące z lizosomów, z którymi się łączą
- u niektórych protistów,a także u gąbek występują też wodniczki tętniące, pozbawione enzymów, działające pulsacyjnie

Funkcje:
- podstawowa jest funkcja osmoregulacyjna
- trawienie cząstek pokarmowych pobranych do wnętrza komórki (np. drogą fagocytozy)
- osmoregolacja funkcje wydalnicze

Lizosomy
Budowa:
- bardzo drobne pęcherzyki (średnica ok. O.5 mikro rzadko O,1-1 mikro m)
- otoczone pojedynczą błoną lipidowo-białkową grubości około 7 nm
- zawierają enzymy hydrolityczne, działające w środowisku kwaśnym

Funkcje:
- umożliwiają rozkład pochłoniętych substancji i usuwanie obumarłych części cytoplazmy (trawienie wewnątrzkomórkowe)

Retikulum Endoplazmatyczne
Budowa:
- układ kanalików, pęcherzyków i cystern różnej wielkości i kształtu
- wnętrze S.ś otacza pojedyncza błona lipidowo-białkowa o grubości 5-7 nm
- występują w cytoplazmie, przy czym niejednokrotnie błona siateczki przechodzi
- bezpośrednio w zewnętrzną błonę jądrową wyróżnia się dwa rodzaje siateczki śródplazmatycznej : szorstką i gładką
- szorstka s.ś - powierzchnia błon otaczających kanaliki jest pokryta rybosomami
- gładka - bez rybosomów, zawiera jednak wiele enzymów wbudowanych w błony

Funkcje:
- dzieli cytoplazmę na obszary (kompartymenty) o różnej aktywności chemicznej
- pośredniczy w wymianie substancji między aparatem Golgiedo a błona jądrową
- stanowi magazyn wapnia w komórce
- związana z syntezą białek i ich dojrzewaniem
- związana z syntezą lipidów, steroidów

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

drakonia.opx.pl