Podstawowe komendy i polecenia w Linux
Z pAmIęTnIkA nIeGrZeCzNeGo AnIołkA
I. Polecenia zwi±zane z u¿ytkownikami, grupami, loginami i zamykaniem systemu:shutdown
|-Przeznaczenie: zamykanie systemu
|-Parametry: shutdown [minuty] [informacja dla zalogowanych u¿ytkowników]
| shutdown - natychmiastowe zamkniêcie systemu
| shutdown now - j/w
| shutdown 0 (zero) - j/w
| shutdown 2 - system zamknie siê za 2minuty
| shutdown 2 2minuty do wy³. systemu - system zamknie siê za 2minuty pokazuj±c komunikat
|-Opis: to polecenie s³u¿y do zamykania systemu, jest mo¿liwo¶æ ustawienia tej komendy, ¿eby
| zamyknê³a Linuxa za np. 2 min. powiadamiaj±c zalogowanych u¿ytkowników
adduser
|-Przeznaczenie: dodawanie nowego u¿ytkownika
|-Parametry:adduser [nazwa u¿ytkownika]
| adduser jan - dodaje u¿ytkownika do komputera o nazwie(imieniu) jan
|-Opis: je¶li jeste¶ zalogowany jako root masz prawo dostêpu do tej komendy, je¶li nie jeste¶ musisz
| siê najpierw przelogowaæ na root'a
|-Patrz tak¿e: [passwd] [newgrp]
newgrp
|-Przeznaczenie: dodawanie nowej grupylub prze³±czanie na inn±
|-Parametry:newgrp [nazwa grupy]
| newgrp programmers - dodaje now± grupê o nazwie programmers
|-Opis: je¶li jeste¶ zalogowany jako root masz prawo dostêpu do tworzenia grupy, je¶li nie masz
| prawo do zmieniania siê miêdz nimi
|-Patrz tak¿e: [adduser]
passwd
|-Przeznaczenie: zmiana has³a
|-Parametry: passwd [u¿ytkownik]
| adduser - zmienia has³o loginu na którym jeste¶ zalogowany
| adduser thomson - zmienia has³o u¿ytkownika thomson, je¶li jeste¶ zalogowany jako root i nie
| musisz znaæ poprzedniego has³a zwyk³ego u¿ytkownika
|-Opis: je¶li jeste¶ zalogowany jako root masz prawo dostêpu do tej komendy, je¶li nie jeste¶ musisz
| siê najpierw przelogowaæ na root'a
|-Patrz tak¿e: [adduser]
logout
|-Przeznaczenie: s³u¿y do wylogowania siê
|-Parametry: brak
|-Opis: po wpisaniu polecenia widzimy napis do zalogowowania siê
|-Patrz tak¿e: [adduser]
who
|-Przeznaczenie: sprawdzamy kto jest aktualnie zalogowany
|-Parametry: who [parametry]
| who - pokazuje np: root tty01 Dec 13 12:42
| who am i - pokazuje nam informacje o naszym loginie
|-Opis: mo¿esz za pomoc± tego polecenia sprawdziæ kto jest zalogowany lub "kim" jeste¶ w systemie
|-Patrz tak¿e: [users] [w] [whoami]
users
|-Przeznaczenie: pokazuje kto jest zalogowany
|-Parametry: brak
|-Opis: ta komenda jedynie pokazauje po przecinku nazwy u¿ytkowników zalogowanych w systemie
|-Patrz tak¿e: [who] [w] [whoami]
w
|-Przeznaczenie: pokazuje kto jest zalogowany
|-Parametry: brak
|-Opis: po wpisaniu widzisz napisy :
| 8:43pm up 13 min, 3 users, load average: 0.07, 0.20, 0.20
| USER TTY FROM LOGIN@ IDLE JCPU PCPU WHAT
| ^^^a co poszczególne rzeczy oznaczaj±^^^
| 8:43pm - bie¿aca godzina (20:43)
| up 13 min - jak d³ugo pracuje nasz system (13min)
| 3 users - ilu u¿ytkowników pracuje w systemie
| load average - obci±¿enie systemu przez programy
| USER - identyfikator u¿ytkownika
| TTY - nazwa terminalu
| FROM - informacja dodatkowa
| LOGIN@ - godzina zalogowania
| IDLE - ile czasu up³ynê³o od ostatniego naci¶niêcia klawisza
| JCPU - czas zu¿yty przez wszystkie programy na danym terminalu
| PCPU - oraz przez wszystkie programy w danym momencie
| WHAT - nazwa aktywnego procesu
|-Patrz tak¿e: [who] [whoami] [whoami] [users]
whoami
|-Przeznaczenie: sprawdzamy nazw± loginu na którym siê zalogowali¶my
|-Parametry: brak
|-Opis: je¶li jeste¶ zalogowany jako root to wy¶wetla napis w nastêpnej linijce "root"
|-Patrz tak¿e: [who] [w] [users]
mesg
|-Przeznaczenie: zezwolenie lub nie na przyjmowania komunikatów
|-Parametry: adduser [Yn]
| mesg y - mo¿esz otrzymywaæ wiadomo¶ci
| mesg n - nie mo¿esz otrzymywaæ wiadomo¶ci
|-Opis: jest to mo¿liwo¶æ ustawienia czy do ciebie maj± przychodziæ komunikaty
|-Patrz tak¿e: [write] [wall] [rwall] [ruser]
write
|-Przeznaczenie: wysy³anie komunikatów
|-Parametry: write [u¿yykownik] [wiadomo¶æ]
| write pasternak wiadro - wys³anie wiadomo¶ci do u¿ytkownika pasternak, u pasternaka pojawi siê tekst:
| Message from silverstar!root on tty1 at 23:33 wiadro
| po polsku i ludzku: "Wiadomo¶æ od root wys³ana o godz. 23:33" i teraz wiadomosc "wiadro"
|-Opis: polecenie daje mo¿liwo¶æ wys³ania komunikaty do wybranej osoby
|-Patrz tak¿e: [mesg] [wall] [rwall] [ruser]
wall
|-Przeznaczenie: wysy³anie komunikatów
|-Parametry: wall [plik tekstowy]
| wall mes.txt - wys³anie do wszystkich u¿ytkowników wiadom¶ci z pliku mes.txt
|-Opis: polecenie daje mo¿liwo¶æ wys³ania wiadomo¶ci do wszystkch osób
|-Patrz tak¿e: [mesg] [write] [rwall] [ruser]
rwall
|-Przeznaczenie: wysy³anie komunikatów
|-Parametry: wall [plik tekstowy]
| wall mes.txt - wys³anie do wszystkich sieci wiadom¶ci z pliku mes.txt
|-Opis: polecenie daje mo¿liwo¶æ wys³ania wiadomo¶ci do wszystkch sieci
|-Patrz tak¿e: [mesg] [write] [wall] [ruser]
ruser
|-Przeznaczenie: wysy³anie komunikatów
|-Parametry: wall [plik tekstowy]
| wall mes.txt - wys³anie do wszystkich pracuj±cych w systemie u¿ytkowników wiadom¶ci z pliku mes.txt
|-Opis: polecenie daje mo¿liwo¶æ wys³ania wiadomo¶ci do wszystkch sieci
|-Patrz tak¿e: [mesg] [write] [wall] [ruser]
talk
|-Przeznaczenie: interaktywna rozmowa
|-Parametry: talk [login][@sieæ]
| talk parker - wtedy poka¿e siê wiadomo¶æ
| No connect yet - brak polaczenia
| Waiting for your party to respond - czekanie na odp.
| Your party is not logged on - brak partnera w sieci
| Ringing your party again - ponowne wezwanie
| Connection established - nawiazano polaczenie
| U odbiorcy pojawi napis
| Message from Talk_Daemon@kom.net at 23:33
| talk: connection requested by root
| talk: respond with: talk root
| Czyli jesli adresat po odczytaniu tego napisze
| talk root, to polaczenie zostanie nawiazane
|-Opis: mozemy nawiazac interaktywny kontakt nie tylko z
| osoba z naszego komputera, ale tez innego z sieci
|-Patrz tak¿e: [mesg] [write] [wall] [rwall] [ruser]
finger
|-Przeznaczenie: informacja o u¿ytkownikach
|-Parametry: finger [user]
| finger - pokarze siê nam okienko w rodzaju:
| LOGIN NAME TTY IDLE WHEN WHERE
| root root ttyp1 1.01s Jan 20:33 Unknow
| finger root - pokarze siê nam okienko w rodzaju:
| Login name: root In real life: root
| Directory: /root Shell: /bin/bash
| On since Jan 27 20:33:11 on ttyp1 at Unknow
| No unread mail
| No Plan.
| ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^
| Jak widac dowiadujemy siê, jakie s± prawdziwe personalia u¿ytkownika
| (In real life), nazwy jego kartoteki prywatnej (Directory),
| rodzaj shell'a (Shell), kiedy siê zalogowal (On since), lub kiedy ostatnio
| byl w sieci (Last login), czy dostal/czytal ostatni± paczkê poczty
|-Opis: S± to szczegó³owe informacje o u¿ytkownikach
|-Patrz tak¿e: [who]
su
|-Przeznaczenie: szybka zmiana loginu
|-Parametry: su [user]
| su root - zmieniamy siê w u¿ytkownika root po podaniu jego has³a
|-Opis: jesli jestesmy jako root nie trzeba podawaæ has³a
|-Patrz tak¿e: [logout]
chmod
|-Przeznaczenie: zmieniamy parametry pliku
|-Parametry: chmod [u(user)|g(grupa)|o(w³a¶ciciel)|a(wszyscy)][+|-][r(czytanie)|w(pisanie)|x(uruchamianie)][nazwa pliku]
| chmod ugo-rw file - odbieramy prawa dostêpu do czytania i modyfikowania pliku w³a¶cicielowi,grupie oraz u¿ytkownikom
| chmod a-rw - j/w
| chmod a+r - wszyscy maj± prawo do czytania pliku
| chmod a+rwx - wszyscy maj± prawo do czytania,zapisywania i uruchamiania pliku
|-Parametry: chmod [liczba od 000 do 777][nazwa pliku]
| pierwsza liczba to u¿ytkownik, druga liczba to grupa a trzecia pozoztali
| 0 lub --- brak praw dostêpu
| 1 lub --x wykonywanie
| 2 lub -w- czytanie
| 3 lub -wx zapis
| 4 lub r-- zapis i wykonywanie
| 5 lub r-x odczyt
| 6 lub rw- odczyt i zapis
| 7 lub rwx odczyt, zapis i wykonywanie
| chmod 777 file - dajemy pe³ny dostêp w³a¶cicielowi,grupie oraz u¿ytkownikom
| chmod 000 file - zabieramy pe³ny dostêp w³a¶cicielowi,grupie oraz u¿ytkownikom
| chmod a+r - wszyscy maj± prawo do czytania pliku
| chmod a+rwx - wszyscy maj± prawo do czytania,zapisywania i uruchamiania pliku
|-Opis: s± to prawodostêpu daj±ce lub nie prawa do zapisu, czytania i wykonywania
| jakie s± prawa mo¿na zobaczyæ wpisuj±c ls -l na pocz±tku jest -rwxr--r-- pierwszy znak oznacza
| plik, katalog..., je¶li zwyk³y plik to jest minus-, 9 nastêpnych to prawa dostêpu 3 pierwsze dla
| w³±¶ciciela 3 nastêpe dla grupy a 3 ostatnie dla wszystkich
|-Patrz tak¿e: [write] [wall] [rwall] [ruser]
chown
|-Przeznaczenie: zmieniamy parametry pliku
|-Parametry: chmod [user] [plik]
| chown rex doc6 - rex jest w³a¶cicielom pliku doc6
| chown rex doc* - rex jest w³a¶cicielom wszystkich plików w katalogu zaczynaj±cych siê na doc np. doc5, doc98
| chown rex ??? - rex jest w³a¶cicielom wszystkich plików maj±cych 3 litery np. doc, abc
|-Opis: jest to mo¿liwo¶æ ustawienia w³a¶ciciela pliku lub plików
|-Patrz tak¿e: [chmod] [chgrp] [newgrp]
chgrp
|-Przeznaczenie: ustawiamy która grupa jest w³a¶cicielem pliku pliku
|-Parametry: chgrp [grupa] [plik]
| chgrp gracze spis - gracze s± w³a¶cicielami pliku spis
| chgrp gracze * - gracze s± w³a¶cicielami wszystkich plików
|-Opis: jest to mo¿liwo¶æ ustawienia czy d ciebie maj± przychodziæ komunikaty
|-Patrz tak¿e: [write] [wall] [rwall] [ruser]
II. Polecenia zwi±zane z plikami i katalogami:
|-Polecenia zwi±zane z katalogami:
|--ls
|--|-Przeznaczenie: sprawdzanie zawarto¶ci katalogu
|--|-Parametry: ls [parametr] [katalog]
|--| ls - zostan± wy¶wietlone pliki i katalogi jeden po drugim
|--| ls -a - zostan± wy¶wietlone wszystkie pliki (ukryte) i katalogi
|--| ls -l - zostan± wy¶wietlone pliki i katalogi w postaci listy
|--|-ls -t - zostan± wy¶wietlone pliki i katalogi wed³ug daty, najpierw wy¶wietlane s± pliki nowsze
|--| ls -r - zostan± wy¶wietlone pliki i katalogi wed³ug daty, najpierw wy¶wietlane s± pliki starsze
|--|-Opis: jest mo¿liwo¶æ ³±czenia parametrów w postaci ls -al jednak ¼le bêd± rozpoznawane ls -a -l
|--|-Patrz tak¿e: [dir]
|--dir
|--|-Przeznaczenie: sprawdzanie zawarto¶ci katalogu
|--|-Parametry: -brak-
|--|-Opis: to samo po napisaniu ls (bez parametrów)
|--|-Patrz tak¿e: [ls]
|--pwd
|--|-Przeznaczenie: sprawdzanie w którym jeste¶my katalogu
|--|-Parametry: -brak-
|--|-Opis: po wpisaniu komendy pokazuje siê odpowied¼
|--|-Patrz tak¿e: ---
|--cd
|--|-Przeznaczenie: zmiana katalogu
|--|-Parametry: ls [parametr lub katalog]
|--| cd .. - cofamy siê o 1 katakog na dó³
|--| cd ../.. - cofamy siê o 2 katakogi na dó³
|--| cd gry - otwieramy katalog gry
|--|-cd gry/tetris - otwieramy katalog tetris w katalogu gry
|--| cd ../programy - otwieramy katalog programy w katlogu ni¿ej
|--| cd /programy - otwieramy katalog programy na samym "dole"
|--| cd - otwieramy w³asny katalog
|--|-Opis: jest to mo¿liwo¶æ zmieniania aktualnego katalogu
|--|-Patrz tak¿e: ---
|--rmdir
|--|-Przeznaczenie: usuwanie katalogu
|--|-Parametry: rmdir [katalog(i)]
|--| rmdir kat1 - usuniencie katalogu kat1
|--| rmdir kat1 kat2 - usuniencie katalogu kat1 i kat2
|--| rmdir kat1/kat10 - usuniencie katalogu kat10 w katalogu kat1
|--|-Opis: jest mo¿liwo¶æ usuniêcia katalogu, UWAGA katalog musi byæ pusty
|--|-Patrz tak¿e: [mkdir]
|--mkdir
|--|-Przeznaczenie: sprawdzanie zawarto¶ci katalogu
|--|-Parametry: mkdir [katalog]
|--| mkdir kat8 - zostanie utworzony katalog kat8
|--| mkdir kat1 gry - zostanie utworzony katalog kat8 i gry
|--| mkdir gry/nethach - zostanie utworzony katalog gry a wnim utworzony katalog nethack
|--|-Opis: jest mo¿liwo¶æ utworzenia katalogu
|--|-Patrz tak¿e: ---
|-Polecenia zwi±zane z plikami:
|--cat
|--|-Przeznaczenie: edytowanie tekstu
|--|-Parametry: cat [parametr] [katalog]
|--| cat >nowy.w - wpisany tekst jest zapisany do pliku nowy.w
|--| cat nowy.w > dwa - plik nowy.w kopiujemy do pliku dwa
|--|-cat dwa nowy.w >tr3 - plik nowy.w i dwa (z³±czony jeden po drugim) kopiujemy do tr3
|--| cat tr3 > one > two > tree - plik tr3 kopiujemy do one, one do two, two do tree
|--|-Opis: UWAGA przy plikach binarnych grozi ta metoda zawieszeniem terminala lub systemu
|--rm
|--|-Przeznaczenie: usuwanie pliku
|--|-Parametry: rmdir [plik(i)]
|--| rmdir plk1 - usuniencie pliku kat1
|--| rmdir plk1 plk2 - usuniencie pliku kat1 i kat2
|--|-Opis: jest mo¿liwo¶æ usuniêcia pliku
|--|-Patrz tak¿e: [rmdir]
|-Polecenia zwi±zane z kopiowaniem i przenoszeniem, plików i katalogów :
|--mv
|--|-Przeznaczenie: przenoszenie plików
|--|-Parametry: mv [plik] [cel]
|--| mv qfile /tmp - przenosimy plik qfile do katalogu /tmp
|--| mv f* kat - przenosimy wszystkie pliki zaczynaj±ce siê litere f do katalogu kat
|--|-Opis: za pomoc± tej komendy mo¿emy tak¿e zmieniæ nazwê
|--cp
|--|-Przeznaczenie: kopiujemy plik
|--|-Parametry: cp [plik/katalog] [cel]
|--| cp plk1 plik198 - kopiujemy zawarto¶æ plk1 do plik198
|--| cp plk1 c - kopiujemy zawarto¶æ pliku plk1 do c
|--|-Opis: jest mo¿liwo¶æ kopiowania plików i katalogów
|--|-Patrz tak¿e: [mv] [mvdir]
|--mvdir
|--|-Przeznaczenie: przenoszenie katalogu
|--|-Parametry: mvdir [katalog] [cel]
|--| mvdir homm3 gry - przenosimy katalog homm3 do gry
|--| mvdir kosz /tmp - przenosimy katalog kosz do /tmp
|--|-Opis: to polecenie dzia³a podobnie jak mv
|--|-Patrz tak¿e: [mv]
III. Polecenia zwi±zane z procesami:
ps
|-Przeznaczenie: sprawdzanie komunikatów
|-Parametry: ps [parametry]
| ps - zotanie wy¶wietlone
| PID TTY STAT TIME COMMAND
| 282 1 S 0:02 /bin/login -- root
| 285 4 S 0:00 (mingetty)
| 286 5 S 0:00 (mingetty)
| 287 6 S 0:00 (mingetty)
| 301 1 S 0:01 (bash)
| 399 1 R 0:00 ps
| ps -aux - zotanie wy¶wietlone
| USER PID %CPU %MEM SIZE RSS TTY STAT START TIME COMMAND
| bin 95 0.0 0.6 896 44 ? S 20:32 0:00 (portmap)
| news 296 0.0 7.9 1580 516 ? S 20:33 0:00 /sbin/innd -p5 -r
| news 300 0.0 0.3 872 24 ? S 20:33 0:00 (overchan)
| jasio 283 0.1 11.0 1012 716 2 S 20:33 0:01 /bin/login -- jasio
| jasio 344 0.1 10.1 1220 656 2 S 20:38 0:01 -bash
| asia 358 0.2 10.7 1012 700 3 S 20:39 0:01 /bin/login -- asia
| asia 359 0.1 9.7 1216 632 3 S 20:39 0:00 -bash
| root 1 0.3 1.6 880 104 ? S 20:30 0:04 init
| [...]
| root 465 0.0 6.2 928 404 1 R 20:53 0:00 ps -aux
|^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^
| USER - uzytkownik procesu
| PID - numer identyfikacyjny procesu
| TTY - procesy zwiazane z naszym terminalem
| STAT - status procesu
| R - proces dzialajacy (ang. running)
| T - proces zatrzymany (ang. stopped)
| P - proces w stanie spoczynku (ang. page wait)
| D - proces w stanie spoczynku (ang. disk wait)
| S - proces w stanie spoczynku (ang. sleeping)
| I - proces w stanie spoczynku (ang. idle)
| Z - proces duch (ang. zombie), zakonczyl sie ale nie rozliczyl
| sie jeszcze z procesami nadrzednymi!
| TIME - jak dlugo dziala proces
| COMMAND - nazwa programu, ktorej odpowiada proces
| %CPU - ilosc zaangazowania procesora w procesie
| %MEM - jaka czesc pamieci operacyjnej
|-Opis: je¶li chcesz zobaczyæ kot jakie procesy wykonuje jest to polecenie dla ciebie
|-Patrz tak¿e: [kill]
kill
|-Przeznaczenie: zabijanie procesów
|-Parametry:kill [parametr] [PID]
| kill 200 - zabija proces z numerem 200 (PID)
| kill -9 200 - je¶li jest oporny i nieche siê wy±czyæ jest to prawie pewny sposób
| kill -9 -1 - zabija wszystkie procesy procesy
| kill -9 0 - !!!samobójstwo!!!
|-Opis: wy³±czanie procesów
|-Patrz tak¿e: [ps]
IV. Polecenia zwi±zane z pomoc±:
help
|-Przeznaczenie: wy¶wietla nam wszystkie polecenia w Linuxie
|-Parametry: -brak-
|-Opis: wy¶wietlenie komunikatów dostêpnych w systemie
|-Patrz tak¿e: [man]
man
|-Przeznaczenie: pokazuje nam pomoc do programu
|-Parametry: man [program]
| man mount - wy¶wietla pomoc do polecenia mount
|-Opis: pomoc do konkretnych programów
|-Patrz tak¿e: [man]
V. Polecenia zwi±zane z kompresj± i archiwilizacj±:
gzip
|-Przeznaczenie: kompresuje nam archiwum *.qz
|-Parametry: gunzip [parametry] [*.gz]
| gzip arx - tworzy nam zkompresowany plikp arx.gz
| gzip -d arx.gz - odkompresuje nam archiwum arx.gz
|-Opis: Mo¿na tylko kompresowaæ jeden plik, w przypadku wiêkszej ilo¶ci trzeba u¿yæ TAR'a
|-Patrz tak¿e: [tar]
tar
|-Przeznaczenie: achiwizuje nam archiwum *.qz
|-Parametry: tar [parametry] [*.tar]
| tar -cvf plik* - archwzuje nam wszystkie pliki do sk.tar
| tar -xvf - rozarchwzuje nam wszystkie sk.tar
|-Opis: TAR nie kompresuje nam plików, ¿eby by³y z kompresowane trzeba u¿yæ GZIP'a
|-Patrz tak¿e: [man]