XIX wiek, wiek zastoju czy wiek wielkich zamian ?

Z pAmIęTnIkA nIeGrZeCzNeGo AnIołkA

W potocznej opinii XIX wiek to 123 lub 124 lata okupacji, w czasie której nic dla Polaków korzystnego się nie wydarzyło. Będąc pod władzą Rosjan czy Niemców uważa się, że oprócz pojedynczych zrywów niepodległościowych Polacy jakby zapadli w sen zimowy.
Chciałbym porozmawiać z Wami w tym temacie, o tym co w ciągu XIX wieku dla Polaków i dla Polski korzystnego się wydarzyło. Mam tu na myśli wszelkie przemiany, zaczynając od tych w sferze społeczeństwa do tych w sferze gospodarki, więzi narodowych, przemian kulturowych.
I wojna światowa przyniosła upadek 3 europejskich mocarstw, czyli Rosji, Austro-Węgier i Niemiec, które zaciekle broniły układu wiedeńskiego z 1815 roku nie pozwalając dojść do głosu państwom narodowym, które w tym okresie zaczynają się już formować na dobre. Ludzie tamtego okresu zaczynają zyskiwać w pełni świadomość narodową, przez co wojny jakie toczyły się między przeciwnikami układu wiedeńskiego, a jego zwolennikami toczyły się prawie cały XIX wiek.
Klęska tychże mocarstw otworzyła drogę tym narodom, także Polakom do ustanowienia swojego państwa. Z pewnością ustanowienie takiej Rzeczpospolitej jaka istniała przed rozbiorami, czyli państwa wielonarodowego nie miało już szans powodzenia, gdyż narody kresowe jakie jak Ukraińcy, Łotysze czy Litwini a także Białorusini zainteresowani byli tworzeniem własnego, narodowego państwa. Chęć taka, jaką wyraziły dotąd jeszcze dla Polaków – narody kresowe – mianowicie budowanie swoich państw na obszarach zamieszkałych przez Polaków zapowiadało długotrwały konflikt. Przykładem może tu być Grodno czy Wilno, które miało znajdować się zarówno w granicach przyszłej Polski, Litwy a także Białorusi.
Powrót na mapę Europy państwa polskiego to przede wszystkim pomyślna koniunktura międzynarodowa, a także dążenia 6 generacji Polaków do odzyskania niepodległości. Te dążenia miały oparcie w tradycji polskiej państwowości, a także w tradycji poszanowania idei wolnościowych. Dążenia jakie wyrażali Polacy objawiały się w powstaniach i spiskach. Owe powstania organizowała zawsze elitarna mniejszość, do której w miarę trwania zrywu przyłączali się także inni. Zawsze jednak istniały środowiska, które były nieprzychylne walce zbrojnej. Nastroje po upadku powstania, jednego czy drugiego były zawsze bardzo negatywne. Podać tu można za przykład choćby Piotra Wysokiego, który będąc bohaterem Nocy Listopadowej, nie mógł znaleźć w Warszawie adwokata chętnego do Jego obrony.
Powstania jakie organizowano w okresie sprzyjającej koniunktury kończyły się sukcesem. Mam tu na myśli głównie powstania z lat 1806 i 1809. Pozostałe niestety kończyły się niepowodzeniem.
W sumie powstania polskie trwały 3 lata, przez pozostałe 100 polskie elity polityczne starały się polepszyć byt narodu na drodze innej niż powstanie.
Duże sukcesy osiągnął tu książę Ksawery Drucki-Lubecki, a także margrabia Aleksander Wielkopolski.
Najlepsza sytuacja była oczywiście w zaborze austriackim, w którym to po 1860 roku Polacy stali się narodem współrządzącym. Nowoczesne ramy życia politycznego w tamtejszym zaborze przyczyniły się do przygotowania elit i społeczeństwa do życia w niepodległej Polsce.
Jeśli mowa już o społeczeństwie to przyjrzeć się tu też należy także jemu. Porównując społeczeństwo 1795 z 1918 należy stwierdzić, że są to już zupełnie inne organy.
Przede wszystkim nastąpiło przejście od społeczeństwa stanowego do klasowego. W miejsce stanów pojawiły się klasy, warstwy a także grupy społeczne. Pojawiła się inteligencja, nowe mieszczaństwo, robotnicy. Na znaczeniu straciła arystokracja, a także ziemiaństwo. Prawa uzyskali także Żydzi, z wyjątkiem zaboru rosyjskiego.
Najszybciej unowocześnianie to miało miejsce w zaborze pruskim, a najwolniej na Kresach, gdzie obowiązywały jeszcze w dość dużym stopniu – stosunki patriarchalne.

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

drakonia.opx.pl