Herod Wielki i jego czasy

Z pAmIęTnIkA nIeGrZeCzNeGo AnIołkA

Herod (gr. „heros”, czyli bohater) był synem Antypatra, jednego z ministrów księcia Hirkana. Ojciec Hirkana był niewolnikiem w świątyni pogańskiej Apollona znajdującej się w mieście Askalon u wybrzeży Palestyny. Antypater miał być porwany z owej świątyni; porywaczami byli podobno Idumejczycy. Do swoich bogactw i majątków doszedł w sposób właściwie niewidomy. Ożenił się z Arabką Nabatejską o imieniu Kufra (Grecy przekształcili je później na Kypros), która pochodziła ze znakomitej rodziny. Dała mu czterech synów: Fazaela, Heroda, Józefa i Ferorasa i córkę Salome. Późniejszy Herod Wielki otrzymał imię po dziadku ze strony ojca.

Skoligacenie z Nabatejczykami było dla Żydów godne najwyższej pogardy, toteż rodzina Heroda u początków swojej władzy była przez ówczesnych Żydów znienawidzona. W tamtych czasach stolicą Arabii Nabatejskiej była Petra, a Żydzi wówczas podzieleni byli głównie na Saduceuszy i Hasmoneuszy.

Saduceusze to Żydzi wywodzący się od kapłana Sadoka żyjącego za czasów króla Dawida i Salomona. Jako stronnicy wielkiej arystokracji kapłańskiej zasiadali w Wielkiej Radzie zwanej Sanhedrynem, byli też zdecydowanymi konserwatystami; Hasmoneusze zaś to rody królewskie, których dynastie władały w tamtych czasach na Bliskim Wschodzie na ziemiach Judei, Palestyny i Jerycha. Zarówno Saduceusze, jak i Hasmoneusze odnosili się z pogardą do niższych warstw żydowskich wywodzących się z nadgranicznych krain takich jak Idumea czy Galilea, a ród Heroda Wielkiego wywodził się właśnie z stamtąd.

Saduceusze traktowali swoją wiarę jako narzędzie władzy. Tora, Pięcioksiąg przypisywany Mojżeszowi była dla nich wystarczającym wykładnikiem wiary i choć nie mówiła nic o nieśmiertelności i zbawieniu, wierzenia te były dość mocno rozpowszechnione wśród ludu. Z Saduceuszów z biegiem czasu wyodrębniła się ortodoksyjna część Żydów, którzy na swój sposób tłumaczyli Torę, głosząc nieśmiertelność i wieczny żywot; zywano ich Faryzeuszami (po grecku Peruszim). W hierarchii religijnej zajmowali wysokie stanowiska kapłańskie i społeczne.

Źródła historyczne podają, że w roku 141 p.n.e. Judeą władali głównie Hasmoneusze, z tychże źródeł dowiadujemy się również, że wojna pomiędzy Judeą, a Seleucydami (Syryjczykami) trwała 30 lat - Seleucydom przewodził Antioch, zaś przywódcami po stronie Judejczyków była rodzina Hesmoneuszy - kapłan Matatiasz oraz pięciu jego synów. Jeden z nich – Juda otrzymał przydomek „Makaba” (Młot), bo podobno niczym młot miażdżył wrogów, stąd też prawdopodobnie pochodzi nazwa Machabeuszy. W 105 lat potem przyszło Żydom bronić się przed wrogiem stokroć potężniejszym od Seleucydów - przed Rzymem, bowiem walki Hirkanem i Arystobulem o tron Judei doprowadziły do tego, że w 65 roku p.n.e. u granic Judei stanął korpus rzymski wysłany przez Pompejusza, a dowodzony przez Marka Saurusa.

Herod Wielki urodził się najprawdopodobniej w Judei w roku 53 p.n.e. jako syn doradcy Hirkana, jednego z królów Judei, który władał tymi ziemiami wraz z Arystobulem. Hirkana zdetronizował Arystobula; który w 65 p.n.e. był prowadzony na Kapitol podczas tryumfu Pompejusza w Rzymie wraz z 324 ludźmi ze znakomitych rodów Hasmoneuszów i Seleucydów. W tamtych czasach główną przyczyną powstań w Judei było postępowanie namiestników rzymskich, np. Gabiniusza, który wprowadzał na tron egipskiego faraona Ptolemeusza XI (Auletesa) i jako namiestnik Syrii powrócił stamtąd z wielomilionową fortuną, co jednak nie przeszkadzało mu nadal grabić w różnoraki sposób ludność Judei i Palestyny.

Gdy w roku 54 p.n.e. zarząd Syrii po Gabiniuszu przejął Marek Krassus, zmienił się tylko człowiek, nie zmieniły się niestety metody. Krassus przygotowywał wyprawę przeciw Partom (dzisiejszy Irak i Iran), a tym samym potrzebował środków i pieniędzy, dlatego też nie przebierał w środkach przymusu wobec Żydów, posunął się nawet do ograbienia Wielkiej Świątyni w Jerozolimie. Gdy rok później uciekając przed Partami błądził z resztkami swojej armii po pustkowiach Mezopotamii, tysiące legionistów przypłaciło życiem ową „ambitną” wyprawę, Krassus zaś podobno wdał się w układy z Partami, pojechał osobiście na rozmowy z ich wysłannikiem i został zamordowany, a jego głowę odesłano na dwór paryjskiego władcy.

Po śmierci Krassusa dowództwo nad jego legionami przejął Kasjusz Longinus, bardzo zdolny i energiczny oficer. Stłumił żydowskie powstanie pod dowództwem Pejtolasa, zaś samego Pejtolasa za radą Antypatra skazał na śmierć. Żydzi na wieść o śmierci Krassusa postanowili się uwolnić od rzymskiej niewoli, dlatego wszczęli powstanie. Trzydzieści tysięcy ludzi znad jeziora Genezaret zostało przez Longinusa sprzedanych w niewolę.

Podobno Herodowi Wielkiemu królestwo wywróżył pewien Esseńczyk imieniem Manatem, który widząc chłopca idącego ulicą Jerozolimy do szkoły, pozdrowił go słowami: „Witaj królu Żydów”.

Antiochia – miasto, w którym przebywał Cezar i Herod Wielki.

Miasto to założył król Seleucydów – Seleukos i nazwał tak na cześć swego ojca, Antiocha. Było to w roku 300 p.n.e. Miasto liczyło pół miliona mieszkańców i leżało nad rzeką Orontes, która bierze swój początek w górach Libanu, płynąc pomiędzy górami Adamus (Amames) i Kasjon. Ludność Antiochii stanowili Grecy, Macedończycy, Syryjczycy i Żydzi.
Seleucydzi władali wówczas nie tylko Antiochią, lecz także Syrią, Mezopotamią i Iranem.

To tu w Antiochii Cezar wynagrodził zasługi wojenne Antypatra, nadając jemu i całej jego rodzinie obywatelstwo rzymskie – stąd Herod Wielki był zarówno Żydem, jak i Rzymianinem. Sam Antypater nosił tytuł Epitropos, czyli Prokurator.

Herod Wielki wyrósł i wychował się na południu Palestyny. Gdy obejmował namiestnictwo Galilei, liczył zaledwie 25 lat i był sprawnym i mądrym młodzieńcem. Wśród Żydów najbardziej fanatyczni obrońcy wiary i świątyni zwali się Kenamim (Żarliwi), po śmierci Heroda, kiedy to ów ruch się rozrósł, nazwano ich Zelotai (Zeloci). Herod Wielki dochodził do władzy popełniając wiele morderstw i przestępstw.

W tym czasie jednym z przywódców żydowskich był niejaki Malich. Malich był wrogiem Antypatra i Hirkana, za co został zamordowany w Tyrze przez oficerów rzymskich na rozkaz Kasjusza i z polecenia Heroda Wielkiego, który po pokonaniu innego z przywódców żydowskich o imieniu Antygon, ożenił się z Hasmoneuszką imieniem Mariame. Jej matka była córką arcykapłana Hirkana, a ojcem nieznany bliżej Aleksander, który został ścięty sześć lat przed jej ślubem z Herodem. Mariame była dla Idumejczyka Heroda wspaniałą partią.Była młodą i piękną kobietą, o którą Herod był chorobliwie zazdrosny.To dla niej Herod rozwiódł się ze swoją dotychczasową żoną Boris, która była podobnie jak on Idunejką. Rozwód w tamtych czasach był rzeczą dość prostą, wystarczyło przesłać do żony list z decyzją męża…i tyle. Tylko surowa szkoła Szemraj uważała, że rozwód może się odbyć jedynie z winy żony, ale Herod na to nie zważał, zresztą wielożeństwo wśród panujących wówczas Żydów było rzeczą normalną tak, więc Herod rozwodząc się z Boris uczynił piękny gest w stronę Hirkana i Mariame.

Boris w 42 p. n.e. urodziła Herodowi syna, który po dziadku nazywał się Antypater. Tymczasem w 41 p.n.e. wojska Marka Antoniusza pokonały pod Filippi legiony Brutusa i Kasjusza. Herod ubiegł swoich przeciwników udał się do Dafne, gdzie rezydował Antoniusz i nie szczędząc złota pozyskał wybitnego polityka Rzymu Waleriusza Messalę. To wyjednało mu przyjaźń triumwira, który dał Herodowi olbrzymie nadania i właściwie mianował oficjalnie królem Judei, tak więc w Dafne Herod miał doskonałych orędowników w osobach Messali, Korwinusa i Hirkana.

Dekretem Antoniusza Herod i jego brat Fazael sprawowali od 41 r. p.n.e. namiestnictwa okręgów z tytułem tetrarchów, czyli zarządców części kraju, co odpowiadało ówczesnym tytułom książęcym. Fazael, który obok Heroda, Hirkana i Antygona towarzyszył Antoniuszowi w wyprawie wojennej do kraju Partów został podczas jednej z bitew otoczony przez wrogów, a nie mając drogi ucieczki, rozbił podobno swoją głowę o mur, są jednak przesłanki, że Antygon, który przysłał Fazaelowi lekarza, kazał go otruć i tak właśnie miał on zginąć.

Podobno Hirkana okaleczony przez Partów (mówiono, że to sam Antygon odgryzł mu uszy) został wywieziony przez Partów do Mezopotamii, gdzie był otoczony czcią przez tamtejszych Żydów. Prawo żydowskie mówiło, że posług kapłańskich nie może pełnić człowiek okaleczony, dlatego trudno powiedzieć, jaką funkcję pełnił w Mezopotamii Hirkana.

Herod uciekając przed Partami do Aleksandrii zabrał ze sobą cenne przedmioty. Partowie złupili domy jego przyjaciół w Jerozolimie, pustosząc również wierną Herodowi Idumeę.
W drodze do Aleksandrii (w Peluzium) dopadli Heroda wysłannicy króla Nabatejczyków i prosili go żeby udał się z nimi do nabatejskiej Petry, jednak przezorny Herod odmówił i zwrócił się o pomoc do komendantów twierdzy w Peluzium, a ci przychylając się jego prośbie, odprowadzili go do granic Egiptu.

W Egipcie królowa Kleopatra VII zabiegała o względy Heroda chcąc dać mu swoim dworze stanowisko wojskowe on jednak odmówił i jesienią pomimo wielu niebezpieczeństw pożeglował do Rzymu.

Herod bawił w Rzymie tylko 7 dni – tu spotkał się z triumwirami, Antoniuszem i Oktawianem. Jego sprawę przed triumwirami referował Waleriusz Messala, powzięto wówczas decyzję o udzieleniu mu pomocy wojskowej i materialnej, poza tym został ogłoszony w Rzymie oficjalnym królem Judei. Odprawiono uroczystości na Kapitolu w świątyni Jowisza, a po nich Herod wyjechał z Rzymu do Judei aby obalić rządy zdrajcy Arystobula. Na wojnę z nim Herod uzyskał pieniądze prawdopodobnie od bogatego Syryjczyka – Saramalli.

W tym czasie wódz Antoniusza, Wentyniusz wyparł Partów z Syrii i Palestyny, osłaniał on też przez jakiś czas brata Heroda – Józefa obleganego w Masadzie. Po niedługim czasie Wentyniusz wziął duże pieniądze od Antygona i spokojnie odszedł do Judei. Zostawił tam swojego podkomendnego Sylona niby to do pomocy Herodowi, jednakże Sylikon wykazał rozpaczliwie mało chęci do walki, gdyż jak się potem okazało, też brał pieniądze od Antygona.

Wiosną 38 r.p.n.e. Herod walczył w Samarii, a Patrowie przekroczyli Eufrat. Z początkiem czerwca tegoż roku Wentyniusz rozgromił ich pod Gindaros, zginął wtedy następca tronu paryjskiego Pakor. Wentyniusz oblegając miasto Samomata w Syrii wysłał na pomoc Herodowi dwa legiony i 1000 jezdnych pod dowództwem niejakiego Macherasa, który niczym właściwie nie różnił się od Sylona, wdał się w układy z Antygonem, potem poszedł pod Jerozolimę, gdzie został obrzucony kamieniami, a cofając się do Emaus, mordował wszystkich napotkanych Żydów. Herod udał się pod Samosatę, aby złożyć skargę na Macherasa samemu Antoniuszowi, który tam zawitał.

Dowódcą swoich wojsk w Judei Herod mianował swojego brata Józefa, który wsławił się wcześniej obroną Masady. Podobno Herod widział we śnie śmierć Józef, który to sen urzeczywistnił się, gdyż Józef zginął w bohaterskiej walce pod Jerychem, a było to tak: Józef wyprawił się tam z pięcioma rzymskimi kohortami po zboże. Żołnierze rzymscy towarzyszący mu byli młodymi i niedoświadczonymi rekrutami, dlatego Antygon z łatwością wciągnął ich w pułapkę i wyciął w pień. Józefowi kazał obciąć głowę, którą Feroras wykupił od niego za 50 talentów.

Na wieść o śmierci Józefa Herod z pomocą dwóch legionów Sozjusza natychmiast ruszył w pole i wtargnął wprost do środka Galilei, a ona cała stanęła w ogniu. Powstańcy łapali urzędników królewskich i topili ich w jeziorze. Pod Jerychem raniono Heroda włócznią w czasie walki. Widząc taki obrót sprawy Antygon wysłał do Samarii swoje wojska pod dowództwem Pappusa, który został pobity przez wojska Heroda pod Isana, jednak burza, która się wówczas rozpętała, uniemożliwiła Herodowi pościg za niedobitkami.

Herod poślubił Mariame I, wnuczkę Hirkana w Samarii w roku 37 p.n.e. Zaraz po ślubie wyjechał oblegać Jerozolimę wraz z legionami Sozjusza i po 40-tu dniach ją zdobyto. Żydzi Heroda jak i Rzymianie mordowali tam wszystkich, którzy wpadli w ich ręce. Sam Herod przerażony tą rzezią obiecał wypłacić Rzymianom należny im zaległy żołd, wobec czego odjechali niemal natychmiast zabierając ze sobą Antiocha jako zakładnika, a wkrótce potem Antioch został ścięty z rozkazu Antoniusza i za przyczyną Heroda.

Herod nienawidził też królowej Egiptu Kleopatry VII, gdyż jego zdaniem prowadziła ona do nieuchronnej zguby Antoniusza, dlatego podjął próby zgładzenia jej, wycofał się z nich jednak z obawy przed Antoniuszem.

W roku 36 p.n.e. Antoniusz wyruszył przeciw Partom i Medom, jednakże w bitwach z powyższymi poniósł dotkliwą klęskę, zaś zima zdziesiątkowała mu legiony niemal doszczętnie.

Pod koniec następnego roku Herod brał udział wraz ze swoim ludem w pięknych obrzędach zwanych „Święto Szałasów”. W czasie zabaw na dworze Heroda, utonął młody arcykapłan Arystobul, ponoć słudzy Heroda celowo przytrzymali go pod wodą, chociaż sam Herod długo rozpaczał po stracie swojego rywala, syna księżnej Aleksandry, która każdorazowo wchodząc w zatargi z Herodem szukała pomocy u Kleopatry VII, ta zaś zmuszała Heroda do ustępstw poprzez Antoniusza.

W 32 r. p.n.e. Herod ruszył do Syrii aby walczyć u boku Antoniusza przeciw Oktawianowi, jednak Antoniusz zrezygnował z pomocy Heroda i kazał mu się wyprawić przeciw Nabatejczykom. W walkach z nimi Herod najpierw wygrał bitwę pod Dion, niedługo potem poniósł klęskę pod Kanatą i odtąd zaczął prowadzić wojnę podjazdową.

W roku 31 p.n.e. Judeę nawiedziło trzęsienie ziemi. Herod na wieść o katastrofie poprosił Nabatejczyków o rozejm, kiedy jednak ci odmówili, rozgromił ich pod Filadelfią. Po tej bitwie lud Jerozolimy owacyjnie witał Heroda jako króla i zwycięzcę. W dniu 2 września 31 r. p.n.e. Antoniusz poniósł klęskę w bitwie morskiej pod Akcjum z wojskami Oktawiana.

W mieście Kizykoc nad Propontyd, Antoniusz zgromadził kilka tysięcy gladiatorów, którzy mieli uświetnić na planowanych igrzyskach zwycięstwo Antoniusza nad Oktawianem. Po przegranej bitwie pod Akcjum, gladiatorzy poszli przez Azję Mniejszą na odsiecz Antoniuszowi, który wraz z Kleopatrą VII uciekał do Egiptu. Wprowadzono ich w błąd głosząc, że Antoniusz zginął, wdali się więc w układy z Oktawianem. Na miejsce postoju wyznaczono im Dafne, koło Antiochii i obiecano służbę w legionach, co oznaczało wolność, przydzielono ich nawet do poszczególnych legionów, do których gladiatorzy rozjeżdżali się małymi grupkami, ale żaden z nich nie dotarł nigdy na miejsce. Wiadomo jest, iż sam Kwintus Didiusz wychwalał przed Oktawianem Heroda, który prawdopodobnie wymordował gladiatorów idących przez Syrię.

Z listu Heroda do Oktawiana wynika, że Herod pośrednio brał udział w zamordowaniu ponad 70-cioletniego Hirkana, ostatniego z rodu Hasmoneuszy.

Na Rodos Herod składał hołd Oktawianowi, błagając go o wybaczenie, jednak podobno nie zaparł się przyjaźni z Antoniuszem. Oktawian nie tylko utrzymał Heroda przy władzy, ale nadał mu ziemie, które Antoniusz podarował Kleopatrze VII i jej dzieciom.

Herod kazał też zamordować swojego stryja Józefa pod pozorem bliskich kontaktów ze swoją żoną Mariame I, ze wcześniejszej zbrodni na Hirkanie Herod tłumaczył się jeszcze przed Antoniuszem twierdząc, że Hirkana był w zmowie z Partami, u których przebywał niegdyś w niewoli.

Herod miał z Mariame I pięcioro dzieci: trzech synów i dwie córki. Pod pretekstem zdrady małżeńskiej zamordował swoją piękną żonę skazując ją na śmierć. Stracono wówczas również dowódcę twierdzy Aleksandrion, Samosa, którego Herod również oskarżył o bliskie stosunki ze swoją żoną Mariame I. Herod zamordował też w tym czasie swoją teściową, księżnę Aleksandrę, której zarzucono próbę zamachu na Heroda. Zamordowano też niejakiego, Kostobara, który zawiązał spisek przeciw Herodowi. Wraz z Kostobalem zginęli jego przyjaciele, członkowie sprzysiężenia oraz dwaj synowie Heroda i Mariame I. Śmierć swojej żony Herod nieomal przypłacił zdrowiem długo po niej rozpaczając.

Za jego panowania powstało wiele okazałych budowli, wzniósł on między innymi piękny zamek poświęcony Antiochowi, zwany też „zamkiem Antiocha”. Sławiąc potęgę Rzymu Herod wzniósł amfiteatr, hipodrom – plac wyścigowy dla rydwanów. W czasie pierwszych igrzysk Aktiady w 27 r. p.n.e. chciano dokonać zamachu na Heroda, gdy miał wchodzić do teatru. W ostatniej chwili pewien donosiciel uratował mu życie, ostrzegając go na czas. Zamachowcy zostali schwytani i po straszliwych torturach ponieśli śmierć, zaś owego donosiciela schwytał lud Judei i na ulicy rozszarpał na kawałki, a szczątki jego rzucono psom na pożarcie.

Pięćset lat przed Herodem, po śmierci króla Salomona, królestwo Żydów rozpadło się na dwie części. Mniejsza, południowa zwana Judeą miała swoją stolicę w Jerozolimie.
Większa, północna – Izrael miała swoją stolicę w mieście Tirea.

Siódmy z kolei król Izraela imieniem Mori kupił za dwa talenty srebra górę i zbudował na niej miasto o nazwie Szemera. Nazwę tego miasta zapożyczono od imienia dawnego właściciela owej góry, który nazywał się Szewron, zaś Grecy przekształcili tą nazwę na Samaria. To właśnie w tym mieście do 722 r. p.n.e. byli chowani królowie Izraela – tu się też rodzili i tu rządzili. Wówczas to po trzyletnim oblężeniu tego miasta przez Asyryjczyków Samaria została zburzona na rozkaz asyryjskiego króla Sargona II. Prawie 30 000 mieszkańców dostało się do asyryjskiej niewoli i wywieziono ich w nieznane, jednak w górach pozostało jeszcze nieco mieszkańców Samarii, którzy z biegiem czasu wymieszali się z Babilończykami przywiezionymi tu przez Asyryjczyków i dali oni początek ludowi zwanemu Samarytanie.

Samarytanie uznawali jedynie Pięcioksiąg przypisywany Mojżeszowi jako jego twórcy. W czasach Aleksandra Macedońskiego przybysz z Judei, kapłan imieniem Manasses zbudował na górze Gerzim świątynię, która miała rywalizować z wielką świątynia Jerozolimską. Herod zwrócił szczególną uwagę na Samarię i postanowił rozbudować to miasto pod inną nazwą Samarii – Sebaste, rozbudowa zaczęła się w 27 r. p.n.e., w tym też roku cesarz Oktawian otrzymał od senatu tytuł „Augustus” i został okrzyknięty pierwszym cesarzem Rzymu. Herod wzniósł w Samarii-Sebaste piękne budowle, a wśród nich wspaniałą świątynie, do której prowadziły 24 stopnie – bóstwo owej świątyni zwało się „Augustus”. Dziś Samaria-Sebaste to mała wioska o nazwie „Sebasije”.

Pałac Jerozolimski Heroda posiadał trzy wspaniałe wieże, które nosiły imiona bliskich Heroda – Hippikos, Fazael, Mariamme. Najmniejsza wieża nosiła nazwę Mariamme i miała najpiękniejsze komnaty, najwyższa zaś zwała się Fazael; dziś znana jest jako wieża Dawida i od wieków góruje nad starym miastem. Pałac ten obok swojej świetności i imponujących rozmiarów stanowił także potężną twierdzę, wieże zaś zabezpieczały drogi ku Jopie, Betlejem, Hebronowi i Idumei. Pałac ten Herod rozpoczął budować ok. 24 r. p.n.e., rok później poślubił w nim młodą MariammeII. Jej ojciec Szymon pochodził z rodziny kapłańskiej osiadłej w Egipcie w Aleksandrii.

Na górze francuskiej, zwanej też Dżebel-El-Fureidis, niedaleko Betlejem, wzniósł Herod zamek – twierdzę, którą nazwał Herodion. Owa twierdza upamiętniała rok 40 p.n.e., kiedy to Herod uciekał przed Partami.

Herod zbudował również małą mieścinę nadmorską w pobliżu Joppg, nazwaną Wieżą Stratona. Prace nad budową tego miasteczka rozpoczęły się 24 r. p.n.e. i trwały 12 lat. Budulec dowożono z odległych miejscowości. Twierdza miała liczne wieże, najwyższa z nich nosiła imię Druzusa, pasierba Augusta wsławionego podbojem Germanii. Port nazwał Herod imieniem Agrypy, które brzmiało wówczas „Agrypias”. Co pięć lat miały się tam odbywać igrzyska, z których pierwsze obchodzono 9 marca 10 r. p.n.e. Samo miasto nazwano Cezarea, z biegiem czasu stała się ona głównym miastem w Palestynie po Jerozolimie. Cezarea została zburzona w średniowieczu za czasów wojen krzyżowych i dziś jest tylko małą mieściną noszącą nazwę Kaisarie.

W roku 25 p.n.e. rzymski namiestnik Egiptu Eliasz Gallus prowadził na rozkaz cesarza Augusta wielką orientalną wyprawę na samo południe Półwyspu Arabskiego. Znaczne siły wojskowe dali Gallusowi Nabatejczycy, Herod dał mu 500 ludzi. Owa wyprawa powróciła w 24 r. p.n.e. nie osiągnąwszy swojego celu. Gallus winił za to nabatejskiego przewodnika niejakiego Syllajosa, który prowadził ich podobno okrężną drogą, Herodowi zaś dziękowano za przysłanie posiłków. W tym czasie Judea przeżyła klęski głodu i zarazy – zmarły dziesiątki tysięcy ludzi, wybito prawie całe bydło. Za owe nieszczęścia winiono oczywiście Heroda, na szczęście po Gallusie namiestnictwo Egiptu objął stary przyjaciel Heroda, Gajusz Petroniusz, który za kosztowności dane mu przez Heroda, przysłał on do Judei zboże, które skwapliwie rozdzielił ratując ludność od głodu. Herod dał zboże nawet Syryjczykom, wysyłając im też ludzi do zbiorów, a biorąc za to część ich plonów, zrobił na tym świetny interes.

Palestyna podlegała w III wieku p.n.e. berłu Ptolemeuszy, a od 198 r. p.n.e. do powstania Machabeuszów podlegała Seleucydom. Judea wchodziła w skład krajów hellenistycznych.
Zasługą Heroda było udoskonalenie na tych obszarach systemu administracji - całe królestwo dzieliło się kilka wielkich okręgów zwanych z greckiego „merides”, czyli, części, a były to okręgi: Galilea, Samaria, Judea Właściwa, Perea i Idumea.
Potem po dalszych nadaniach Augusta doszły jeszcze: Calutanitis, Trachonitis, Auranitis i Ulata. Na czele tych okręgów stali archontowie lub maridiarchowie. Te dzieliły się na mniejsze jednostki (powiaty) zwane „toparchie” – stolicą jednej z nich było miasto Herodion. Najwyższą władzę sprawowali toparchowie, w skład toparchii wchodziły osiedla zwane „komai” i zarządzane przez nomarchów. Większe miasta takie jak Jerozolima, Cezarea, Joppa, Jamina nie podlegały maridiarchom, gdyż były zarządzane przez samego króla. Wykazy majątków, zbiorów i podatków prowadzili urzędnicy zwani diokletami i ojketami, którzy mianowani byli na te stanowiska przez króla. Na czele urzędników stał kanclerz i minister finansów, zwany „diokletes spraw królestwa”. Godność tą przez wiele lat za czasów Heroda sprawował niejaki Ptolemeusz (Grek lub Żyd).

Inny znany nam urzędnik niejaki Diofantos (Grek) był sekretarzem króla w tych czasach, a zwano go „grammateus”. Najwyżsi urzędnicy stanowili radę królewską, która zastępowała dawny sanhedryn. Najwyższy tytuł arystokratyczny brzmiał – „przyjaciel króla”, a dalej – „strażnik godniejszy przyjaciel króla” i „krewny króla”.

Straż przyboczna przez całą dobę chroniła króla. Herod miał w swym otoczeniu wielu Galów i Germanów, którzy byli w stanie wykonać każdy jego rozkaz. Armia Heroda w czasie pokoju liczyła kilka tysięcy pieszych i jezdnych, składała się głównie z najemników, ale służyli w nie również Palestyńczycy, Idumejczycy i Samarytanie. Organizacja armii Heroda była grecka, stąd pewnie greckie nazwy stopni wojskowych, a więc taksiarchowie - dowódcy szyków, hipparchowie – dowódcy jazdy, hiliarchowie – tysięcznicy i frurachowie – komendanci twierdz. Wojsko Heroda nie podlegało bezpośrednio Rzymowi, jednak w jego szeregach byli rzymscy instruktorzy.

Majątek Heroda to wiele Pałaców i Zamków oraz dochody, które dochodziły do ok. 1050 talentów. Trudno dziś obliczyć ową wartość powyższego majątku, wiadomym natomiast jest, że, majątek wnuka Heroda, Agrypy szacowano 1 200 000 drachm. Ludność Judei niejednokrotnie zastanawiała się skąd Herod bierze pieniądze na tak okazałe pomniki swej władzy. Byli tacy, którzy podejrzewali go o obrabowanie grobowca Króla Dawida, co było oczywiście bzdurą, dlatego, że Herod pieczołowicie dbał o grobowce swoich poprzedników.

Herod dbał o Olimpiady, szczególnie hojnie obdarowywał miasta helleńskie m. in. Ateny, Spartę, Samos oraz wyspę Kos. Stworzył fundację na rzecz gimnazjarchu, czyli dla urzędników opiekujących się ćwiczeniami młodzieży. W roku 12 p.n.e. w mieście Olimpia Herod został powołany do Kolegium Helladoników zwanych też Agonotetemi które przewodniczyło igrzyskom. Wówczas to owe igrzyska odbywały się już po raz 194.

W roku 15 p.n.e. królestwo Judei odwiedził współpracownik cesarza Augusta, Marek Agrypa, który prowadził wówczas kampanię wojskową w Azji Mniejszej u ujścia Donu, tłumiąc bunt miejscowej ludności. Agrypa poprosił Heroda, aby ten przyłączył się do powyższej kampanii. Herod wychodząc prośbie Argryppy jakby na przeciw, przysposobił małą flotę i wiosną 14 r. p.n.e. wypłynął wraz z nią z Cezarei. Towarzyszyli mu obaj synowie Mariame I. Eskadra okrętów skierowała się ku wyspom Rodos i Kos, by na kilka dni zatrzymać się na Chios, tu Herod kazał odbudować wspaniały portyk. Z niewiadomych do końca względów jeden z towarzyszących Herodowi synów musiał pozostać na wyspie, zaś drugi na Rodos. Cała wyprawa okazała się niepotrzebna, gdyż książę Bosporu, (czyli Krymu) niejaki Pokemon złamał opór powstańców przed przybyciem Heroda i Agrypy.

W drodze powrotnej Herod podróżował wraz z Agrypą lądem przez Synkopę, Paflagonię, Kapadocję, a następnie przez Frygię aż do wybrzeża morza Egejskiego i Efezu; stamtąd przeprawili się na wyspę Samos. Herod po drodze orędował w sprawach mieszkańców owych miast u możnowładcy rzymskiego, zyskując sobie sławę i przychylność ludności.

Troja, czyli Ilion doznała od Heroda szczególnych łask. Po odjeździe Heroda i Agrypy miasto odwiedziła Julia, córka Augusta i żona Agrypy; podobno jej ród Juliuszów wywodził się właśnie z Troi. W pobliżu miasta Julię zaskoczyła burza i wylew rzeki Skafander, wobec czego znalazła się w dużym niebezpieczeństwie. Agrypa w porywie wściekłości obłożył ludność tego miasta wysoką grzywną, której nie była w stanie zapłacić. Nie wiedziano wówczas o wspaniałych skarbach miasta sprzed 1000 lat, które wydobyto dopiero w XIX w. naszej ery.

Zrozpaczeni potomkowie króla Priama podążyli z błaganiami do Heroda, aby wstawił się za nimi i jeszcze w Paflagonii wybłagał on u Agrypy anulowanie kary. Nauczyciel Heroda, Mikołaj z Damaszku podążył od razu morzem z Bizancjum do Troi, aby ogłosić mieszkańcom tą radosną nowinę. Wdzięczni Trojanie obsypali Heroda zaszczytnymi tytułami i honorami. Odsunięto w ten sposób kolejną klęskę od Troi, gdyż jak pamiętamy do pierwszej przyczyniła się niegdyś lekkomyślna Helena, zaś dumna Julia nieomal spowodowałby upadek tego pięknego miasta.

W roku 20 p.n.e. Herod przystąpił do odbudowy świątyni Jahwe w Jerozolimie. Świątynia ta przyćmiła swoim blaskiem wszystkie dotychczasowe dzieła budowlane tamtych czasów.
Do pracy przy odbudowie świątyni przystąpiono w początkach 19 r. p.n.e. Pierwszą świątynie w tym miejscu zbudował przed dziesięcioma wiekami król Salomon, istniała ona prawie 500 lat. Została ona zburzona w 586 r. p.n.e. kiedy to Babilończycy zdobyli Jerozolimę, Żydzi odbudowali ją kilkadziesiąt lat później po powrocie z niewoli babilońskiej, ale nie była ona już tak okazała, choćby dlatego że, nie było w niej zrabowanej przez Babilończyków owej sławnej Arki Przymierza. W trzy wieki po rozbudowie świątynię w Jerozolimie zgrabił król Tanioch Seleucyda. Król ten nie dosyć, że zgrabił tą świątynię, to jeszcze kazał w niej postawić posąg Zeusa, co stało sięgłówną przyczyną powstania Machabeuszów, zwycięski Juda Machabeusz odrestaurował ponownie świątynię.

Herod odbudowując Wielką Świątynię Jerozolimską przyćmił jej blaskiem chyba wszystko, co wybudowano do jego czasów na tych terenach, poprawki budowlane w tej świątyni wykonywano aż do 64 roku naszej ery. W roku 70 naszej ery Rzymianie spalili i zburzyli ją, a w 60 lat później rzymski cesarz Hadrian wzniósł w tym miejscu przybytek Jowisza Kapitolińskiego.

W XII w. n.e. Palestynę opanowali Arabowie. Platforma dawnych dziejów stała się po Mekce miejscem najświętszym dla Arabów, które dziś zowie się Haram-Esz-Szerif. Środek ogromnej płaszczyzny zajmuje siedmioboczny meczet Kubbet-Es-Sachra zbudowany nad skałą, która niegdyś stanowiła podstawę kamiennego ołtarza krwawych ofiar. Miejsce dawnej świątyni znajduje się dziś w jordańskiej części Jerozolimy okupowanej przez Izrael; nie było to miejsce nigdy (nadal nie jest) dostępne dla Żydów, bowiem do świętego kręgu żaden z nich nie wstępował aby nie dotknąć przypadkiem swoją stopą miejsca, gdzie niegdyś miał prawo stąpać tylko arcykapłan.

To, co ocalało po stronie izraelskiej to sławna Ściana Płaczu, która była murem obronnym za czasów Heroda.

Aleksander Krawczuk na łamach jednej ze swoich książek powyższą rzecz podsumował mniej więcej tak: „Do dziś pod Ścianą Płaczu gromadzą się Żydzi modląc się, płacząc i rozpamiętując minioną świetność i wciąż nowe tragedie swojego ludu”.

Płaczą właśnie pod murem tak niegdyś znienawidzonego władcy jakim był Herod Wielki… Czyż to nie jest jakimś zrządzeniem losu?

PS. Chciałbym w tym miejscu serdecznie podziękować za okazaną pomoc przy pracy nad tematem- koleżance naziee, oraz koleżance Magdzie , które życzliwie konsultowały styl oraz wszelkie szczegóły związane z poprawnością konstrukcji powyższej pracy. Pięknie obu Paniom dziękuję!

Jednocześnie chciałbym jednoznacznie podkreślić, iż powyższy tekst nie jest, ani też nie rości sobie jakichkolwiek aspiracji do jakiejkolwiek pracy historycznej.
Jest to jedynie moje spojrzenie na króla Heroda Wielkiego w oparciu o różnorakie historyczne źródła, które mi w tym pomagały.

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

drakonia.opx.pl