Chemiczne składniki organizmów żywych - skład pierwiastkowy
Z pAmIÄTnIkA nIeGrZeCzNeGo AnIoĹkA
Chemiczne składniki organizmów żywych.Skład chemiczny żywych organizmów jest tak. bardzo charakterystyczny, że chemik, analizujący dostarczoną próbkę, nie ma na ogół większych trudności z rozpoznaniem, iż pochodzi ona z materii ożywionej.
Najprostszy sposób przedstawienia budowy chemicznej to skład pierwiastkowy, użyteczny przy porównywaniu różnych materiałów pochodzenia biologicznego. Cechą charakterystyczną żywych organizmów jest występowanie w ich" strukturze tylko niektórych pierwiastków naturalnych i to w proporcjach odmiennych niż w materii nieożywionej. Cechę tą nazywa się niekiedy wybiórczością żywych organizmów względem pierwiastków chemicznych.
Należy jednak pamiętać, że pierwiastki chemiczne nie występują w organizmach żywych w postaci wolnej, lecz wchodzą w skład związków chemicznych. Jednym z bardzo nielicznych wyjątków jest rozpuszczony tlen. Druga cecha charakterystyczna żywej materii, to występowanie i wielka różnorodność swoistych związków chemicznych o charakterze organicznym (tj. związków węgla), których nie ma w świecie nieożywionym.
Skład pierwiastkowy organizmów.
Tylko część spośród 90 pierwiastków naturalnych jest wykrywalna w materiałach pochodzenia biologicznego, wśród nich ok. 20 występuje w niemal każdym organizmie. Te, których zawartość w suchej masie przekracza l promil, nazywa się makroelementami i przeciwstawia mikroelementom, występującym w mniejszych ilościach. Niektórzy wyróżniają jeszcze ultramikroelementy, wykrywalne w ilościach śladowych (bilionowe części suchej masy).
6 spośród makroelementów: węgiel (C), wodór (H), tlen (O), azot (N), fosfor (P) i siarka (S), nazywane są pierwiastkami biogennymi albo budulcowymi, gdyż wchodzą one w skład organicznych związków chemicznych, charakterystycznych dla organizmów żywych. Pozostałe makroelementy to wapń (Ca), magnez (Mg), sód (Na), potas (K) i chlor (Cl).
Do mikroelementów zaliczamy metale: żelazo (Fe), kobalt (Co), miedź (Cu), mangan (Mn), cynk (Zn) i molibden (Mo) oraz niemetale: bor (E), jod (J), f1uor (F) i krzem (Si).
Zawartości poszczególnych pierwiastków w materiałach pochodzenia biologicznego bywają dość zróżnicowane, ponadto nie można ich traktować jako prostą miarę ważności biologicznej danego pierwiastka. Bywają mikroelementy, których brak w środowisku, otaczającym organizm, powoduje poważne upośledzenie funkcji biologicznych, a czasem nawet śmierć.