Aminokwasy kwaśne, obojętne i zasadowe
Z pAmIÄTnIkA nIeGrZeCzNeGo AnIoĹkA
Wyróżnia się aminokwasy:- obojętne (pl przy pH ok. 6,3),
- zasadowe (pl w zakresie zasadowym pH)
- kwaśne (pl w zakresie kwaśnym pH).
Aminokwasy kwaśne pH < 5,5
kwas asparaginowy
Aminokwas endogenny zawierający dwie kwasowe grupy karboksylowe; występuje w białkach. Może ulegać przekształceniu w kwas szczawiooctowy i uczestniczy wtedy w cyklu Krebsa. Dostarcza grupyaminokwasowej do syntezy mocznika w cyklu mocznikowym. Biologicznie ważną pochodną jest aminokwas asparagina. Redukuje poziom amoniaku.
kwas glutaminowy
Aminokwas endogenny zawierający dwie kwasowe grupy karboksylowe; występuje w białkach szczególnie obficie w białkach pszenicy oraz w kazeinie. Może ulegać przekształceniu w kwas alfa-ketoglutarowy i uczestniczyć w ten sposób w cyklu Krebsa; przy przekształceniu tym odłącza się grupa aminowa kwasu, g.; jest ona następnie wykorzystana do syntezy mocznika w cyklu mocznikowym. Dekarboksylacja kwasu glutaminowego daje kwas gamma-aminomasłowy (GABA) występujący w dużym stężeniu w korze i blokujący przewodnictwo w synapsach nerwowych. Ma korzystny wpływ na rozwój umysłowy oraz procesy kojarzeniowe.
Niekiedy stosowany w leczeniu małych napadów padaczki. Pochodną amidową jest aminokwas glutamina.
Aminokwasy obojętne 5,5 < pHi < 7
izoleucyna, leucyna
Aminokwasy rozgałęzione, egzogenne, występujące w kukurydzy i mleku. Są wykorzystywane jako materiał budulcowy i energetyczny dla pracującego mięśnia. Nie przechodzą przez wątrobę i dlatego praktycznie natychmiast trafiają do potrzebujących je mięśni.
walina
Aminokwas rozgałęziony, egzogenny, działanie jak wyżej, najobficiej występuje w białku siemienia lnianego.
metionina
Aminokwas egzogenny zawierający siarkę połączoną z grupą metylową. Wchodzi w skład białek, a ponadto, po zaktywowaniu przez kwas adenozynotrójfosforowy, jest głównym dawcą grup metylowych (biosynteza choliny i adrenaliny); stosowana jest w uszkodzeniach i zmianach zwyrodnieniowych miąższu wątroby (stłuszczenie, marskość); wchodzi w skład Methiovitu. Działa ochronnie na komórki wątroby, ułatwia szybkie pozbycie się tkanki tłuszczowej. Najobficiej występuje w białku jaja i mleka.
fenyloalanina
Aminokwas egzogenny, w organizmie może ulegać przekształceniu w tyrozynę. Brak enzymu umożliwiającego to przekształcenie jest przyczyną dziedzicznej choroby - fenyloketonurii. Niezbędna do syntezy hormonów tyroksyny i adrenaliny. Ponieważ przekształca się w tyrozynę, dlatego też ma zastosowanie w leczeniu depresji.
treonina
Aminokwas egzogenny występujący w białkach, ważny składnik kolagenu, który jest głównym składnikiem podporowym tkanki łącznej.
tryptofan
Egzogenny występujący w białkach, pochodnymi są tryptamina i serotonina, hormony tkankowe. W przewodzie pokarmowym pod wpływem bakterii gnilnych z tryptofanu powstają saktol i indol. Prekursor serotoniny, może uwalniać hormon wzrostu.
seryna
Aminokwas endogenny występujący w białkach, często w postaci estru fosforowego - fosfoseryny; bierze udział w pracy systemy nerwowego, usprawnia przepływ impulsów.
tyrozyna
Aminokwas endogenny występujący w białkach. Powstaje z egzogennej fenyloalaniny. Pochodnymi są hormony rdzenia nadnerczy: noradrenalina i adrenalina oraz tarczycy: trójodotyronina i tyroksyna. Pochodnymi są również melaniny, ciemne barwniki gromadzące się w skórze; zaburzenie w przemianie tyrozyny prowadzi do dziedzicznej choroby zwanej alkaptonurią. Prekursor takich związków jak adrenalina (pobudzacz receptorów autonomicznego układu nerwowego), dopamina i noradrenalina (spełniają rolę przekaźników impulsów).
cysteina
Aminokwas endogenny zawierający siarkę (w postaci grupy -SH), będący składnikiem białek. Dwie cząsteczki cysteiny mogą ulegać utlenieniu i łączyć się wiązaniem dwusiarczkowym (-S-S-) w aminokwas cystynę. Cysteina wchodzi w skład glutationu; pochodną jest cysteamina wchodząca w skład koenzymu A. Bierze udział w odtruwaniu organizmu.
cystyna
Aminokwas endogenny zawierający siarkę, powstający z połączenia cząsteczek cysteiny wiązaniem dwusiarczkowym (-8-8-); wiązanie to jest ważnym elementem utrzymującym przestrzenną strukturę białek, wchodzi w skład glutanionu, niezbędna do syntezy białek osocza, bierze udział w syntezie kreatyny, glukagonu, insuliny.
alanina
Aminokwas występujący w przyrodzie w dwóch odmianach: alfa i beta; alfaalanina (grupa aminowa w pozycji alfa), aminokwas endogenny występujący w białkach. Beta-alanina (grupa aminowa w pozycji beta), jedyny beta-aminokwas występujący w organizmie człowieka; jest składnikiem kwasu pantotenowego i koenzymu A. Przyspiesza metabolizm mięśni poprzez przenoszenie do wątroby resztek węglowych, które zużyte są do syntezy glukozy.
prolina
Aminokwas endogenny występujący w białkach; pochodna jest hydroksyropina, oba aminokwasy występuje w białkach tkanki łącznej (kolagen); może stanowić zbiornik energii dla mięśni.
Aminokwasy zasadowe pHi> 7
histydyna
aminokwas występujący w białkach, egzogenny u niemowląt i dzieci, endogenny u dorosłych. Pochodną histydyny jest hormon tkankowy histamina. Niezbędna w mięśniach, gdyż bierze udział w syntezie białka i hemoglobiny.
lizyna
Zasadowy aminokwas egzogenny występujący w białkach, szczególnie obficie w histonach. Buduje chrząstki, konieczna do produkcji białka, wraz z witaminą C tworzą L-karnitynę.
Omityna
Aminokwas endogenny występuje w białkach, w organizmie jest jednym z ogniw cyklu mocznikowego, w którym powstaje z aminokwasu argininy; duże dawki stymulują wydzielanie hormonu wzrostu, usprawnia i przyspiesza pracę wątroby.
arginina
Zasadowy aminokwas endogenny powstający w cyklu mocznikowym, występują w białkach szczególnie w histonach. Może zwiększać wydzielanie insuliny i hormonu wzrostu.
tauryna
Wpływa na wzrost masy mięśniowej, obniża ciśnienie krwi, poprawia tolerancję leków, działa korzystnie na centralny układ nerwowy.