Turnieje

Z pAmIęTnIkA nIeGrZeCzNeGo AnIołkA

Historia turniejów jest niemal tak długa, jak samo rycerstwo, oraz pełna niespodzianek. Wielu z nas turniej kojarzy się z przepełnioną patosem imprezą, podczas której wystrojeni jak tylko się dało rycerze delikatnie muskają się nawzajem kopiami bądź mieczami, a po skończonej walce padają sobie w ramiona jak bracia, po czym udają się do oklaskujących ich dam po odbiór nagród. Taki obraz może można by było ujrzeć w XV wieku, ale wcześniej...
W dwunastym i trzynastym wieku o tym, że gdzieś blisko rozgrywa się turniej świadczyłoby raczej dzikie wycie wściekłych hord wojowników rzucających się na siebie z wyzwiskami i pragnących ujrzeć przeciwników skąpanych we krwi, szczęk broni i zawodzenia wieśniaków opłakujących stratowane uprawy. W kotłowaninie nie sposób było dostrzec potyczek pojedynczych rycerzy, a zwyciężał ten, kto najdłużej ustał na nogach. Nagrodą był nie całus pięknej panny, ale koń, zbroja i okup od pokonanych.

Pierwszą formą turniejowych igrzysk były tak zwane melee, niewiele różniące się od prawdziwych bitew - dwie przeciwne drużyny spotykały się na otwartej przestrzeni i staczały potyczkę, podczas której ginęły całkiem pokaźne zastępy mężczyzn, czasami liczone w dziesiątkach na jeden turniej. W epoce tej konflikty na tle lokalnego patriotyzmu były częste, można więc wyobrażać sobie starcia drużyn np. z Anglii i Burgundii jak dzisiejsze "ustawki" fanów Wisły i Cracovii.
Wydaje się całkiem naturalne, że Kościół nie popierał tych zabaw, papieże wydawali zakazy, kaznodzieje grzmieli z ambon - i nic. W XIII wieku wobec oczywistej niemożności unieszkodliwienia zastępów okładających się z chęcią rycerzy Kościół zniósł zakaz i postanowił działać podstępem. Stwierdzono, że turnieje służą utrzymaniu formy potrzebnej w walce z niewiernymi, jednak musiały odbywać się z zachowaniem pełnych reguł. W rozwijającej się kulturze dworskiej coraz większy udział miały także damy i to właśnie chęć zaimponowania im kazała rycerzom coraz częściej stawać do pojedynków, które były znacznie efektowniejsze i znacznie bezpieczniejsze. Stopniowo zaczęto wprowadzać bezpieczniejsze odmiany broni oraz stosować walkę na punkty (skruszone kopie). W toku powolnych przemian malała ilość ofiar śmiertelnych, a rujnujące okupy zmieniano na efektowne podarki. Turnieje przeniesiono na place zamkowe lub podzamcza, rosła rola widzów - budowano trybuny, przed wstąpieniem w szranki prezentowano się im w pysznych strojach. W pędzie ku chwale obok chęci zwycięstwa zaczęła się popularyzować druga tendencja - do olśniewania wszystkich bogactwem i przepychem orszaku. Tak więc dopiero z biegiem czasu bezładna rąbanina zmieniła się w dworskie przedstawienia, z lekka tylko okraszone elementem walki.

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

drakonia.opx.pl