Schizma Afrykańska
Z pAmIÄTnIkA nIeGrZeCzNeGo AnIoĹkA
Przyczyn Schizmy Afrykańskiej należy doszukiwać się w prześladowaniach Dioklecjana i Maksymiana. Część duchownych nie wytrzymali prześladowań i wyparli się wiary, a w niektórych przypadkach wydane zostały nawet księgi liturgiczne. I gdy skończyły się prześladowania w Afryce , nieugięci uznali tych którzy wyparli się wiary za zdrajców. Konflikt osiągną swoje apogeum w 312 roku kiedy biskupem Kartaginy został Cecylian. Człowiek który sam miał nieposzlakowaną opinię, ale który bardzo tolerancyjnie podchodził do traditores , to tolerancyjne podejście oraz ganienie nadmiernej pobożności przysporzyło mu wielu wrogów. Jego przeciwnicy zwołali synod 70 biskupów, na którym Cecylian został odwołany z funkcji Biskupa Kartaginy . Powodem jego usunięcia było uznanie jego święceń za nie ważne ponieważ jeden z biskupów wyświecających uległ prześladowaniom. Na jego miejsce wybrano Majoryna. Cecylian nie zaakceptował postanowień synodu i zebrał włoku siebie liczne duchowieństwo. Od tego momentu zaczyna dochodzić do poważnych zamieszek w Afryce.Wiadomości o tych zamieszkach docierają do Cesarza Konstantyna, który bardzo szybko wysyła list do namiestnika Afryki Anulinusa i biskupa Cecyliana . W tych listach poparł legalnie wybranego Cecyliana, nakazał wspomóc go finansowo, oraz zwolnić kler prawego wielce świętego kościoła katolickiego z powinności względem Cesarstwa. Posunięcia cesarza nie przyniosły jednak spodziewanego rezultatu, ponieważ w Rzymie źle zrozumiano konflikt w Afryce. Uznano go za spór personalny i dotyczący drobnych różnic religijnych. A rozłam miał przed wszystkim podłoże społeczne i etniczne. Majoryna i jego następców popierała ludność biedniejsza, oraz pochodząca z terenów słabiej zaludnionych. Ludności która była przeciwna panowaniu Rzymskiemu w Afryce. W odezwie na list Cesarza stronnicy Majoryna wystosowali dwa pisma do cesarza , pierwsze było opieczętowane, natomiast drugie było krótką petycją:
,,Najjaśniejszy cesarzu Konstantynie! zwracamy się do ciebie z prośba, ponieważ pochodzisz z prawego rodu. Wiemy też, że twój Ojciec nie przeprowadzał prześladowań ,różniąc się tym od innych cesarzy. Galia jest wolna od zmazy tej zbrodni. Ponieważ doszło do sporu pomiędzy nami a innymi biskupami afrykańskimi, prosimy, byś wyznaczył nam sędziów z Gali”.
Prośba ta ma epokowe znaczenie, ponieważ po raz pierwszy w historii biskupi zwrócili się do władcy świeckiego o rozstrzygnięcie sporu. Oraz uznali dominującą role soborów zwołanych przez Cesarza. Konstantyn przyjął tą petycje, sądził że uda mu się rozwiązać w ten sposób konflikt. Wystosował prośbę do biskupa Rzymu Miltiadesa w którym przedstawia sytuacje w Afryce oraz prosi biskupa o rozstrzygnięcie sporu wraz z 10 innymi
wyznaczonymi do tego biskupami . W miedzy czasie umiera Majoryn, jego miejsce zajmuje Donat . Był on świetnym mówcą, organizatorem oraz największym przeciwnikiem Cecyliana w Afryce .
30 września 313 roku dochodzi do Synodu w Rzymie . Miltiades powołał jeszcze dodatkowych 15 biskupów z Italii . Już 2 października na 3 zebraniu zapadają wyroki.
Donat zostaje potępiony za sianie zamętu, powodowanie schizmy oraz ponowny chrzest duchownych. Jednak biskupi którzy zostali wybrani przez donatystów zachowują swoje stanowisko. Donatyści w Afryce nie mogli zaakceptować takiego stanu rzeczy, sam Donat szybko wystosował apelację od decyzji Synodu Lateran . Konstantyn niechętnie przyjął tą apelacje, głównym argumentem Donata było złe przygotowanie biskupów rzymskich w sprawie Feliksa z Aptungi który konsekrował Cecyliana na biskupa, a wcześniej wydał księgi święte podczas prześladowań.
W 314 roku Konstantyn nakazuje rozsyłać listy do biskupów z wszystkich prowincji, oraz zobowiązał się też zbadać sprawę biskupa Feliksa.
,,Rozkazaliśmy przeto, aby biskupi bardzo wielkiej liczbie, z rozmaitych
i rozlicznych miejscowości, zebrali się w mieście Arelate do dnia 1 sierpnia.”
W Arelate udział wzięło 33 biskupów, synod ten potwierdził postanowienia Lateranu a nawet je zaostrzył. Zostali też potępieni za fałszerstwa jakich się dopuścili w Afryce względem Feliksa. Cesarz postanowił też zatrzymać delegacje donatystów w Rzymie. Dodatkowo została uchwalona liczba kanonów, większości mówiły one o dyscyplinie kościoła, oraz postępowaniu z wiernymi nie wyznającymi Trójcy Świętej. W kanonach znalazł się też zapis mówiący o tym że chrześcijanin nie może w czasie pokoju porzucić armii cesarskiej. Nie wiadomo czy cesarz osobiście wziął udział w synodzie, jednak na pewno wpływał na decyzje podjęte przez ten synod.
Synod w Arelat nie rozwiązał sprawy schizmy. Donatyści cały czas wysyłali listy i petycje do Konstantyna o ponowne rozpatrzenie sprawy i uwolnienie ich biskupów.
W między czasie cesarzowi naraził się tez Cecylian który nie stawił się w Rzymie na jego wezwanie. Dodatkowo do Afryki uciekają przetrzymywani donatyści. Konstantyn wysyła 2 biskupów w celu zbadania spraw w Afryce i wybrania nowego biskupa Kartaginy. Wysłannicy Konstantyna w Afryce nie osiągnęli niczego, wręcz spotęgowali nieprzyjazne nastroje. W Afryce ponownie dochodzi do zamieszek w wyniku których Konstantyn ma zamiar wyruszyć do Afryki .
,, Gdy przyjadę, mój jasny wyrok okaże w sposób najoczywistszy zarówno Cecylianowi jak też jego przeciwnikom, jak należy czcić bóstwo i jako kult odpowiada mu najbardziej”
Jednak Konstantyn szybko się z tego wycofuje z tej decyzji uznając Cecyliana prawowitym Biskupem Kartaginy. Brak zdecydowania oraz decyzje powzięte przez Konstantyna są dla wielu historyków nie zrozumiałe. Brak zdecydowanych środków przyczynili się do spotęgowania rozłamu w kościele afrykańskim .
PS. Kolejny fragment mojej pracy. Niestety bez przypisów.