Jeziora w miejscu kopalnianych wyrobisk

Z pAmIęTnIkA nIeGrZeCzNeGo AnIołkA

Już za kilka lat jeziora mazurskie będą miały konkurencję - tuż za naszą zachodnią granicą, na terenie Dolnych Łużyc, powstaje teren rekreacyjny o imponujących rozmiarach.
Jeszcze w latach 70. 80. XX wieku tereny te kojarzyły się z ogromnymi złożami węgla brunatnego, którego wydobycie prowadzono w 20 kopalniach. Niektóre złoża eksploatowano od 100 lat. Obecnie węgiel brunatny wydobywa się tylko w 5 kopalniach, reszta została zamknięta. Powstał problem jak zagospodarować teren byłych kopalni, a trzeba pamiętać, że tereny po wydobyciu węgla kamiennego są wyjątkowo zdegradowane. Pozostały ogromne dziury w ziemi, które poprzez prowadzone odwadnianie naruszyły stosunki wodne na przyległych obszarach. Pomysłów na zagospodarowanie tego terenu było kilka, wygrał ten o utworzeniu pojezierza. Powstało już kilka jezior (docelowo planuje się utworzenie około 70, o różnej powierzchni). Woda zasilająca jeziora doprowadzana jest specjalnymi kanałami i rurociągami głównie z rzek m.in. z Nysy Łużyckiej i Szprewy.
- Oczywiście pobór wody z rzek może być prowadzony tylko przy podwyższonym ich poziomie, np. wczesną wiosną, bo prace nie mogą zakłócać stosunków wodnych tego rejonu - podkreśla Volker Krause z państwowej spółki górniczej administrującej tym terenem (LMBV). Zalewanie jeziora to proces długi, trwa około kilku lat, wiąże się z nim także problem uzyskania odpowiedniego pH. Wody w większości jezior ze względu na zakwaszone podłoże są zbyt kwaśne i dlatego nie od razu nadają się do kąpieli. Odkwaszanie wymaga czasu i pracy.
Na przeprowadzenie rekultywacji terenów pokopalnianych potrzebne są też ogromne środki, do tej pory wydano 7.5 mld euro, z czego około 75 proc. pochodziło z budżetu państwa niemieckiego, a reszta to środki regionalne.
- Jeziora zostaną połączone drogami wodnymi - kanałami, po których będą się mogły poruszać statki. Tam, gdzie wystąpi różnica poziomów między jeziorami zostaną wybudowane śluzy, co pozwoli na swobodne przemieszczanie się z jednego jeziora do drugiego - mówi Volker Krause.
Przeprowadzane są różnego rodzaju prace: zabezpiecza się brzegi, skarpy, kształtuje teren wokół jezior. Jak zapowiedział Volker Krause około 20 proc. powierzchni jezior i brzegów nie będzie zagospodarowywanych, zostaną pozostawione naturze. Tym bardziej że już obserwuje się, że zaczynają tu przylatywać ptaki np. mewy.
Pierwsze jeziora zaczęto tworzyć na początku lat 70., te najstarsze mają już docelowy poziom wody. Trudno jest jednak określić głębokość tych jezior, bo wciąż obserwuje się ruchy tektoniczne dna. Najstarsze jezioro Senftenberg, jest wykorzystywane turystycznie od 35 lat.
- Obserwujemy, że przyjeżdża coraz więcej gości, również dlatego, że nasza oferta jest wciąż bogatsza. Budowane są nowe trasy rowerowe, a wokół nowo powstających jezior planuje się wybudowanie infrastruktury turystycznej, powstają miejsca noclegowe, przystanie dla jachtów i łódek, ośrodek jeździecki - mówi Kathrin Winkler, szefowa Związku Turystyki Łużyce Dolne.
Jak już wspomniałam wciąż pracuje 5 kopalń, które także stanowią... atrakcję turystyczną. W wyeksploatowanych już kopalniach specjalnie przeszkoleni przewodnicy prowadzą grupy turystów zainteresowanych nietypowym krajobrazem, przypominającym trochę krajobraz księżycowy, a także pracą kopalń. Dla chętnych organizowane są zarówno piesze wędrówki, jak i przejazdy samochodami terenowymi lub quadami. W tej nietypowej scenerii można też zjeść posiłek. Organizatorzy tej formy wypoczynku chcieliby nawiązać współpracę z polskimi organizacjami.
- Poszukujemy ludzi, którzy w Polsce pracują przy kopalniach odkrywkowych i myślą o turystycznym ich udostępnianiu, chcielibyśmy nawiązać współpracę z takimi osobami lub organizacjami, aby wymienić się doświadczeniami i nawzajem się promować mówi Ingolf Weichelt, jeden z przewodników po terenach kopalnianych.
Zagospodarowanie terenów, na których zakończono działalność przemysłową szczególnie taką, która prowadzi do silnej degradacji obszaru, niszczy ekosystem stanowi problem wielu państw, również polskiego. Myślę, że warto przyjrzeć się rozwiązaniom, jakie stosują nasi zachodni sąsiedzi. Przykład Dolnych Łużyc pokazuje, że nawet najbardziej zdegradowany teren można zamienić w miejsce turystyczne, ale potrzeba oczywiście wielu lat systematycznej pracy i... pieniędzy.

Gazeta Przyroda Polska, Nr 11 listopad 2007, Aldona Zyśk

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

drakonia.opx.pl